Franciszka Kulas
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| Narodowość |
polska |
Franciszka Kulas (ur. 8 kwietnia 1901 w Tatarach, zm. 9 października 1993 w Antoniach) – wycinankarka i śpiewaczka z Puszczy Zielonej, laureatka Nagrody im. Oskara Kolberga.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Przyszła na świat w rodzinie Konopków, zasłużonych twórców ludowych Konopków. Wycinania uczyła się od matki Marianny Konopki (1880–1962), wybitnej wycinankarki. Po zamążpójściu (1922) zamieszkała w Antoniach[1].
Wycinanki, które tworzyła, cechowało grube cięcie oraz bogata i tradycyjna stara ornamentyka. Poza wycinankarstwem zajmowała się wypiekiem pieczywa obrzędowego (byśki, jelenie, kozy i nowe latka)[1]. Od 1950 współpracowała ze Spółdzielnią Rękodzieła Ludowego i Artystycznego „Kurpianka” w Kadzidle[2]. W latach 1964–1975 mieszkała u syna w Krzywym Rogu[1]. Dołączyła wówczas do ludowego zespołu „Rutkowianie”, działającego przy PGR Sorkwity, gdzie była śpiewaczką[2].
Wielokrotnie brała udział w konkursach sztuki ludowej. Pierwszy raz wzięła udział w konkursie zorganizowanym w Kadzidle w 1948. Dostała nagrody za wycinanki prezentowane na ogólnopolskich konkursach (Warszawa 1955 i 1971, Łowicz 1970, Toruń 1979). Jej prace pokazywano na wojewódzkich i regionalnych przeglądach sztuki ludowej w Olsztynie, Mrągowie, Giżycku i Węgorzewie. Kilka razy była stypendystką Ministerstwa Kultury i Sztuki. Swoje prace sprzedawała na kiermaszach i pokazach sztuki ludowej. Można je też zobaczyć w muzeach: Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce, Północno-Mazowieckim w Łomży, w Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie nad Narwią, w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie, Muzeum Etnograficznym im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu, Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie oraz Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie[1]. Jej wycinanki są też przechowywane w Muzeum Wycinanki Polskiej w Konstancinie[2].
W 1986 została laureatką Nagrody im. Oskara Kolberga[1]. Kilkakrotnie była stypendystką Ministerstwa Kultury i Sztuki[3].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W 2020 była jedną z bohaterek wystawy pt. Wycinanka kurpiowska z Puszczy Zielonej przygotowanej przez Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Marian Pokropek, Franciszka Kulas – laureat Nagrody Kolberga 1986 [online], www.nagrodakolberg.pl [dostęp 2022-03-28].
- ↑ a b c d Maria Samsel, Robert Andrzej Dul, Alicja Mironiuk Nikolska, Wycinanka kurpiowska z Puszczy Zielonej. Wystawa planszowa, Ostrołęka 2020.
- ↑ Bernard Kielak, Kurpiowscy laureaci Nagrody im. Oskara Kolberga, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, 8, 1994, s. 290–302.