Przejdź do zawartości

Franciszek Zawisza

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Franciszek Zawisza
Ilustracja
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

8 stycznia 1905
Dąbrówka Warszawska

Data i miejsce śmierci

20 września 1976
Zamość

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

21 czerwca 1931

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Grób Księży na cmentarzu w Zamościu ul. Peowiaków
Tablica ks. kanonik Franciszek Zawisza
Tablica na grobie księży w Zamościu ul. Peowiaków

Franciszek Zawisza (ur. 8 stycznia 1905 w Dąbrówce Warszawskiej k. Radomia[1], zm. 20 września 1976 w Zamościu) – polski ksiądz, kanonik, dziekan, proboszcz kolegiaty zamojskiej, działacz niepodległościowy, społeczny i kombatancki. Więzień niemieckich obozów koncentracyjnych KL Dachau i Oranienburg (KL)[2].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Dąbrówce Warszawskiej w powiecie radomskim, obecnie w gminie Wierzbica. Był piątym z sześciorga dzieci Jana i Julianny z Dziurzyńskich[1]. Jego ojciec zmarł w 1912. Dom rodzinny Zawiszów i wszystkie zabudowania zostały spalone w wyniku I wojny światowej. Szkołę powszechną ukończył w Radomiu. W 1926 zdał maturę w gimnazjum biskupim w Lublinie, a następnie wstąpił do seminarium. Uzyskał tytuł licencjata teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Święcenia kapłańskie otrzymał 21 czerwca 1931 z rąk biskupa lubelskiego Mariana Fulmana. Od 1934 był wikarym w kolegiacie zamojskiej. W latach 1938–1939 zajmował się budową kościoła Świętego Krzyża w Zamościu[3]. Był nauczycielem religii w szkole podstawowej nr 3, w szkole rolniczej i rzemieślniczej[1]. Prowadził też działalność społeczno-kulturalną. W 1936 zorganizował koncert Feliksa Nowowiejskiego w Zamościu[2].

II wojna światowa i okupacja niemiecka[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945).

Po wybuchu II wojny światowej udał się jako kapelan rezerwy do Lublina po rozkazy. 11 września 1939 przybył z powrotem do Zamościa. Uniknął aresztowania przez wojska sowieckie. Na początku września 1939 uczestniczył z ks. dr. Wacławem Staniszewskim w ratowaniu i ukryciu obrazu Jana Matejki Hołd pruski w kościele św. Katarzyny w Zamościu i skarbów biblioteki seminarium w Pelplinie przed Niemcami. Był kapelanem szpitala polowego w Zamościu. Uczestniczył w pracach komitetu pomocy rannym żołnierzom polskim. W 1939 okupanci niemieccy wyznaczyli go na zakładnika[1].

Uwięzienie w obozach koncentracyjnych[edytuj | edytuj kod]

W czerwcu 1940 uwięziony został w obozie Gestapo Rotunda Zamojska. Przewieziony następnie do więzienia niemieckiego SS na Zamku Lubelskim. Kolejno był więźniem obozów niemieckich Sachsenhausen od 1 lipca 1940 do 13 grudnia 1940. Następnie w obozie KL Dachau (numer 26760) od 14 grudnia 1940 do 29 kwietnia 1945, do wyzwolenia obozu przez wojska amerykańskie. Przebywał tam 4 lata i 4,5 miesiąca[2]. Dzielił podobny los z księżmi związanymi z Zamościem – ks. Wacławem Staniszewskim[4] i ks. Franciszkiem Trochonowiczem[5].

Działalność po zakończeniu wojny[edytuj | edytuj kod]

W lipcu 1945 powrócił do Zamościa i został administratorem kolegiaty zamojskiej. W 1947 biskup lubelski ks. Stefan Wyszyński mianował go proboszczem parafii kolegiackiej i dziekanem zamojskim[1]. Współtworzył dwie parafie miejskie[3]. Prowadził działalność charytatywną. W 1946 roku otworzył kuchnię dla ubogich i świetlicę. Prowadził odbudowę i remonty kolegiaty zamojskiej. W obecności dużej grupy biskupów odczytał akt koronacyjny obrazu Matki Bożej Krasnobrodzkiej.

Był członkiem ZBoWiD i Związku byłych Więźniów Politycznych Więzień i Obozów koncentracyjnych (również przez krótko wiceprezesem)[2] oraz prezesem koła Towarzystwa Miłosierdzia Caritas oraz członkiem Chrześcijańskiej Spółdzielni „Skóra – Konfekcja – Manufaktura”[1].

W 1974 zorganizował w Zamościu spotkanie kapłanów – byłych więźniów niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Dachau.

Zmarł 20 września 1976. W pogrzebie uczestniczył biskup Edmund Ilcewicz, 20 kanoników, 262 księży i kilkanaście tysięcy wiernych. W czasie pogrzebu odczytano przejmujący list – Testament ks. Franciszka Zawiszy, napisany 7 lat wcześniej z prośbą o przebaczenie[6]:

jeżeli kiedyś z jakiegoś powodu nie byłem w stanie pomóc komuś. ks. Franciszek Zawisza

.

Pochowany został na cmentarzu parafialnym przy ulicy Peowiaków w Zamościu w „Grobowcu Księży”, którego był inicjatorem i budowniczym[3].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Jedna z ulic Zamościa nosi imię ks. Franciszka Zawiszy[7].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g Krzysztof Radziejewski, Wojenne wspomnienia księdza Franciszka Zawiszy, ap.gov.pl. [dostęp 2018-05-29].
  2. ↑ a b c d Andrzej Kędziora, Zawisza Franciszek (1905–1976) ksiądz kanonik, długoletni proboszcz Kolegiaty, dziekan, zamosciopedia.pl, 2013-04-16. [dostęp 2018-05-29].
  3. ↑ a b c Zygmunt Wierzchowiak, Na Zamojskiej Ziemi, Oficyna Wydawnicza „Versus”, Zamość 1997. ISBN 83-902738-2-9. s. 160.
  4. ↑ Andrzej Kędziora, Staniszewski Wacław (1907–1979) ksiądz, doktor teologii, zamosciopedia.pl, 2012-11-11. [dostęp 2018-05-29].
  5. ↑ Andrzej Kędziora, Trochonowicz Franciszek (1906–1969) ksiądz kanonik, zamosciopedia.pl, 2013-06-12. [dostęp 2018-05-29].
  6. ↑ Andrzej Kędziora Zawisza Franciszek (1905-1976) ksiądz kanonik, długoletni proboszcz Kolegiaty, dziekan, zamosciopedia.pl, 2013-04-16. [dostęp 2018-05-29].
  7. ↑ Będą nowe ulice w Zamościu, dziennikwschodni.pl, 2015-09-15. [dostęp 2018-05-29].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Zygmunt Wierzchowiak, Na Zamojskiej Ziemi, Oficyna Wydawnicza „Versus”, Zamość 1997. ISBN 83-902738-2-9.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Franciszek_Zawisza&oldid=65347858”