Evenus coronata
| Evenus coronata | |||
| (Hewitson, 1865) | |||
 Samiec, strona grzbietowa | |||
 Samica, strona grzbietowa | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
Evenus coronata | ||
| Synonimy | |||
| |||
Evenus coronata – gatunek motyla z rodziny modraszkowatych i podrodziny ogończyków. Zamieszkuje krainę neotropikalną od południa Meksyku po północną część Peru. Występuje głównie w górach i pogórzach. Preferuje pierwotne lasy mgliste, ale spotykany jest też w innych siedliskach.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten po raz pierwszy opisany został w 1865 roku przez Williama Chapmana Hewitsona pod nazwą Thecla coronata[1]. Opisu dokonano na podstawie serii okazów z Gwatemali i Kolumbii. W 2014 roku Andrew F.E. Neild oraz Zsolt Bálint dokonali wyznaczenia lektotypu i paralektotypu gatunku[2].
W obrębie gatunku wyróżnia się dwa podgatunki[2]:
- Evenus coronata coronata (Hewitson, 1865)
- Evenus coronata watkinsi (Lathy, 1926)
E. coronata zajmuje w obrębie rodzaju Evenus pozycję siostrzaną względem Evenus felix[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Motyl ten osiąga od 45 do 60 mm rozpiętości skrzydeł[3]. Głowa samca charakteryzuje się kępką sterczących ku górze, jaskrawo zielonych łusek, tworzących „koronę”, której motyl ten zawdzięcza swój epitet gatunkowy[2].
Wierzch skrzydeł jest głównie metalicznie błękitny[3], u podgatunku nominatywnego przechodzący przy ich nasadach w odcienie zielonkawe, zaś u E. c. watkinsi ciemniejszy[2]. Skrzydła u samca mają wąskie, a u samicy szerokie obrzeżenie czarnej barwy[3]. U samicy wierzch tylnego skrzydła ma ponadto ciemnoczerwone plamy w części przyogonowej, rozdzielone szeroką czarną przepaską, biegnącą wzdłuż drugiej żyłki kubitalnej; plamy te są szerszej obrzeżone i często jaśniejsze niż u siostrzanego E. felix[2]. Spód skrzydeł jest głównie metalicznie ciemnozielony z czarną przepaską poprzeczną, mniejszą na skrzydle przednim i większą na tylnym[3]. Przepaska ta jest szersza niż u E. felix oraz na skrzydle tylnym ma nieregularną szerokość. Brzeg nasadowy przepaski ma u podgatunku nominatywnego połysk turkusowy lub srebrnozielony, podczas gdy u E. c. watkinsi jest on białawozielony. Ponadto na spodzie skrzydła tylnego występują przepaski zaśrodkowe, bliższa czerwona i dalsza różowa. U samca na spodzie skrzydła przedniego występuje tylko jedna, wąska łata androkoniów umiejscowiona po nasadowej stronie trzeciej żyłki medialnej (M3) i żyłki kubitalnej na wysokości początku drugiej gałęzi żyłki kubitalnej (Cu2) i odsiebnie od niego[2].
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Owad ten preferuje rzędne od 1100 do nieco ponad 2000 m n.p.m., ale spotkać go można na wysokości od 600 do 3250 m n.p.m. Najchętniej zasiedla górskie i podgórskie lasy mgliste, zwłaszcza pierwotne, ale bywa także spotykany w suchszych, wyżej położonych, wiecznie zielonych lasach równikowych, a nawet w siedliskach zaburzonych ludzką działalnością, także w obrębie większych miast[2].
Osobniki dorosłe aktywne są za dnia[3]. Samice chętnie latają i na krótko przysiadają na liściach. Odżywiają się nektarem roślin z plemienia Eupatorieae, najczęściej z rodzaju sadziec. Samce spotyka się znacznie rzadziej. Bytują na wierzchołkach zalesionych wzgórz i grani, wybierając miejsca nasłonecznione jak przerwy w drzewostanie, pobrzeża leśnych duktów i potoków. Odbywają krótkie, kilkuminutowe loty przy słonecznej pogodzie, zwykle na wysokości od 6 do 12 metrów nad poziomem gruntu, rzadziej niżej. Nie obserwowano nigdy ich żerowania na nektarze[2].
Stadia rozwojowe E. coronata uznaje się za nieopisane, jako że te opisane przez A. Schultze’a–Rhonhofa najprawdopodobniej należą do siostrzanego E. felix. Gąsienice wszystkich gatunków z rodzaju Evenus żerują na sączyńcowatych, a u E. felix rośliną żywicielską jest Pouteria lucuma. Jaja u E. felix składane są na pąkach liściowych, młodych liściach i pod kwiatami, maskująco ubarwione gąsienice żerują całą dobę, głównie na młodych liściach, a przypominające ptasie odchody poczwarki znajdowane są w ściółce pod rośliną żywicielską[2].
Rozprzestrzenienie[edytuj | edytuj kod]
Gatunek neotropikalny. Podgatunek nominatywny występuje od południowomeksykańskiego stanu Chiapas przez Gwatemalę, Belize, Honduras, Nikaraguę, Kostarykę, Panamę po zachodniokolumbijski departament Chocó i północno-zachodni skraj Ekwadoru. Podgatunek E. c. watkinsi rozprzestrzeniony jest w północnej i zachodniej części Wenezueli, zachodniej Kolumbii, wschodnim Ekwadorze oraz północnej części wschodniego Peru. W Kolumbii zamieszkuje pasma Sierra Nevada de Santa Marta, Kordylierę Wschodnią, Kordylierę Zachodnią, a przypuszczalnie także Kordylierę Środkową z wyłączeniem zachodnich stoków w regionie Chocó. W Ekwadorze i Peru zasiedla wschodnie Andy i ich podgórza[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Evenus Hübner, [1819]. [w:] Funet.fi [on-line]. [dostęp 2021-06-19].
- ↑ a b c d e f g h i j k Andrew F. E. Neild, Z. Bálint. Notes on the identity of Evenus coronata (Hewitson, 1865) (Lepidoptera: Lycaenidae: Theclinae: Eumaeini) with the description of a remarkably overlooked sibling species. „Trop. Lepid. Res.”. 24 (2), s. 105-120, 2014.
- ↑ a b c d e David Carter: Motyle. Warszawa: Wiedza i Życie, 1993, s. 88, seria: Kolekcjoner. ISBN 83-85231-90-0.