Erazmianie

Erazmianie – koło artystyczno-literackie w XVI w. odwołujące się do poglądów humanistycznych Erazma z Rotterdamu; silny wpływ na ich postawy wywarła także idea irenizmu, koncepcji teologicznej dążącej do zniesienia rozbicia wyznaniowego poprzez ustępstwa doktrynalne. Nazwa pochodzi od imienia niderlandzkiego filologa, reformatora - Erazma z Rotterdamu.

Twórczość

Tworzyli oni jedną z kilku grup odpowiedzialnych za propagowanie idei reformacyjnych. Jako członkowie elit intelektualnych recypowali zarówno traktaty reformacyjne, jak i polemiki antyreformacyjne, przyswajając ich treść i propagując argumenty. Jako członkowie elit politycznych współdecydowali także o pierwszych oficjalnych reakcjach na reformację, uczestnicząc w podejmowaniu strategicznych decyzji i przygotowując podstawowe dokumenty. Ostateczny kształt relacji między nowożytnym państwem a Kościołami protestanckimi został wytworzony także pod ich wpływem. Innymi słowy, erazmianie nie tylko przeżywali wydarzenia reformacyjne we własnym kręgu, lecz oddziaływali również na przebieg procesów obejmujących całe społeczeństwo, będąc zarazem ich uczestnikami.

Działalność Erazmian w Polsce

Erazmianie odcisnęli bardzo silne piętno na polityce prowadzonej przez dwór Zygmunta Starego. Na politykę tę wpłynęła w ogromnym stopniu decyzja o oficjalnym przyjęciu luteranizmu przez wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego Albrechta Hohenzollerna, kryzys polityczny na Węgrzech oraz przemiany polityczne wywołane przez reformację w Rzeszy. Polscy erazmianie brali udział nie tylko w przygotowaniu konwersji Albrechta, lecz także w licznych misjach dyplomatycznych w obronie pruskiego księcia. Równocześnie idee reformacyjne trafiały do szlachty, wśród której znajdowały podatny grunt ze względu na jej silny antyklerykalizm oraz konflikty stanowe wokół kwestii podatkowych i jurysdykcji.

Polscy Erazmianie

• Andrzej Frycz Modrzewski
• Jan Kochanowski
• Stanisław Hozjusz
• Andrzej Krzycki

Galeria

• 
  Andrzej Frycz Modrzewski
• 
  Jan Kochanowski
• 
  Stanisław Hozjusz
• 
  Andrzej Krzycki

Bibliografia

• M. Ptaszyński, Reformacja w Polsce, a dziedzictwo Erazma z Rotterdamu, Warszawa 2018
• P. Greiner, E. Gronkowska, R. Kaczmarek, K. Miroszewski, M. Paździora, Słownik historii Polski i świata, Poznań 2013