Energetyka wiatrowa na Białorusi

Turbina wiatrowa w Grabnikach

Energetyka wiatrowa na Białorusi miała swój początek w maju 2011 roku, kiedy uruchomiono na terytorium tego kraju pierwszy generator wiatrowy. 10 maja 2011 roku Rada Ministrów Republiki Białorusi przyjęła postanowienie nr 586, w którym zatwierdziła Narodowy Program Rozwoju Miejscowych i Odnawialnych Źródeł Energii na lata 2011–2015. W jego ramach zaplanowano rozwój energetyki wiatrowej do całkowitej mocy ok. 440–460 MW w roku 2015. W październiku 2012 roku na Białorusi znajdowało się 20 turbin, z czego działało 14.

Prawo

Turbina wiatrowa w Grabnikach

Białoruskie prawo zobowiązuje państwową spółkę „Biełeniergo” podłączać obiekty energetyki alternatywnej do ogólnej sieci energetycznej i skupować wyprodukowaną przez nie energię. Cena, za jaką skupuje się energię, jest wyższa niż ta, za którą „Biełeniergo” sprzedaje ją swoim odbiorcom. W przypadku energii wiatru współczynnik ten wynosi 1,3. Ma to na celu stymulację rozwoju alternatywnych źródeł energii na Białorusi w związku z drożejącymi paliwami kopalnymi, ochroną środowiska i chęcią dywersyfikacji źródeł energii w kraju. Generatory nie mogą być ustawiane na działkach rolnych. Jedynie prezydent Republiki Białorusi jest upoważniony do odralniania działek, co może zrobić na wniosek władz lokalnych. Aby zbudować turbinę należy wypełnić szereg formalności, m.in. opracować i uzgodnić odpowiedni projekt, wypełnić warunki techniczne organizacji dostarczającej energię, otrzymać w Ministerstwie Środowiska certyfikat potwierdzający pochodzenie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł. W przypadku budowy turbin na terenach wiejskich można otrzymać ulgi dla przedsiębiorców rozwijających biznes na wsi i w małych miastach.

Charakterystyka

Turbina z rotorami Flettnera między Jankowcami i Wołmą

Na Białorusi znajduje się ok. 1800 lokalizacji, gdzie panują warunki wiatrowe sprzyjające do budowy generatorów. Są to przede wszystkim wzgórza, na których średnia prędkość wiatru wynosi od 5 do 8 m/s. W obwodzie grodzieńskim najkorzystniejsze warunki wiatrowe panują w rejonach nowogródzkim, smorgońskim i rejonie oszmiańskim. Pierwsza działająca elektrownia wiatrowa na Białorusi znajduje się w chutorze Grabniki, dwa kilometry od Nowogródka, na Wysoczyźnie Nowogródzkiej. Jej uruchomienie nastąpiło 20 maja 2011 roku (według innego źródła – pod koniec kwietnia). Składa się z jednej turbiny wiatrowej o wysokości masztu 81 m i długości trzech łopat wirnika 40 m. Maksymalna moc turbiny wynosi 1,5 MW, co stanowiło wówczas największą moc na całym terytorium Wspólnoty Niepodległych Państw. Jej zamawiającym była białoruska firma RUP „Grodnoenergo”, a wykonawcą – chińska firma HEAG. Koszt przedsięwzięcia, oceniany na 13 miliardów rubli białoruskich, sfinansowany został z kredytu udzielonego białoruskiej stronie przez firmę HEAG z oprocentowaniem 5% w skali roku. Białoruscy właściciele elektrowni prognozowali, że będzie ona wytwarzać ok. 3,8 miliona kilowatogodzin energii elektrycznej na rok i zwróci się w ciągu 15 lat. W planach była budowa kolejnych turbin i stworzenie do końca 2012 roku parku wiatrowego o mocy 10 MW, jednak w styczniu 2013 roku nadal pracował tylko jeden wiatrak.

Co najmniej od czerwca 2012 roku elektrownie wiatrowe wytwarzały elektryczność dla dziecięcego centrum uzdrowiskowego pod Kobryniem w obwodzie brzeskim. Administracja ośrodka podjęła decyzję o ich budowie mimo niesprzyjających w tym regionie warunków wiatrowych. Koszt budowy wyniósł 40 milionów rubli białoruskich. Docelowo moc elektrowni ma wynosić razem ok. 0,01 MW, co będzie mocą nieco przekraczającą potrzeby ośrodka.

Dwa wiatraki niewiadomych właścicieli i o nieznanej funkcji znajdują się na Wysoczyźnie Mińskiej, na wysokości ok. 300 m n.p.m., między wsiami Jankowce i Wołma w rejonie dzierżyńskim obwodu mińskiego. Większa z nich wyposażona jest w dwa rotory Flettnera zamiast tradycyjnych łopat.

Od co najmniej 2012 roku w ośrodku wypoczynkowym we wsi Krasnogórka w rejonie brasławskim, w siesowiecie Plusy pracuje turbina wiatrowa o mocy 0,13 MW. Jej właściciel używa jej do produkcji energii dla ośrodka, a nadwyżki sprzedaje państwu. Koszt budowy generatora wyniósł ponad 54 tysiące euro. W 2012 roku planował postawienie dwóch kolejnych turbin o dwa razy większej mocy.

We wsi Zanarocze w rejonie miadzielskim działają dwa generatory wiatrowe o mocy 0,4 i 0,25 MW. Według władz rejonu wytwarzana przez nie energia pokrywa potrzeby tej wsi.

Firma OOO „Tajkun” jest właścicielem trzech turbin wiatrowych w rejonie mohylewskim obwodu mohylewskiego – jednej o mocy 0,08 MW we wsi Żukowo zbudowanej w 2011 roku, i dwóch o mocy 0,4 MW każda w pobliżu osiedla typu miejskiego Połykowicze, zbudowanych między 2011 i kwietniem 2013 roku.

Plany

Turbina z rotorami Flettnera między Jankowcami i Wołmą

W 2012 roku firma AeroStrim planowała budowę dwóch turbin wiatrowych o mocy 1 MW każda w pobliżu wsi Krewo i Popielewicze, w rejonie smorgońskim obwodu grodzieńskiego. Inwestycja kosztować miała 3 miliardy rubli białoruskich, a uruchomienie elektrowni planowano na koniec 2013 roku.

W 2012 roku planowano zbudować w pobliżu jeziora Narocz turbinę wiatrową o mocy 1 MW. Na Wysoczyźnie Nowogródzkiej, w sąsiedztwie turbiny w Grabnikach, na początku 2013 roku planowano wznieść jeszcze 5 generatorów, docelowo tworząc farmę wiatrową o mocy sięgającej 7,5 MW. W lutym tego samego roku zawarto umowę z firmą ТАА „Enierhapark” na budowę w tym regionie dwóch turbin o mocy 1,2 MW każda. Miały one zostać wzniesione do końca 2014 roku kosztem ok. 3 miliardów białoruskich rubli. Firma „Tajkun” w 2013 roku planowała budowę w rejonie mohylewskim 5 turbin o mocach od 0,25 do 0,6 MW.

Problemy

Znaczek pocztowy Białorusi z turbiną wiatrową

Jednym z problemów w rozwoju energetyki wiatrowej na Białorusi są ograniczenia pochodzące z resortów wojskowych. W 2010 roku Miński Obwodowy Komitet Wykonawczy podpisał umowę z niemiecką firmą Enertrag w sprawie budowy w pobliżu wsi Wołma w rejonie dzierżyńskim farmy wiatrowej o łącznej mocy 160 MW. Firma przez kolejne dwa lata opracowywała projekt, inwestując w przedsięwzięcie ok. 300 tysięcy euro. W drugiej połowie 2012 roku przeciwko inwestycji wystąpiło Ministerstwo Obrony Białorusi, które uznało, że turbiny wiatrowe będą zakłócać pracę radarów, obniżać sprawność obrony przeciwlotniczej i ogólnie pogarszać obronność kraju. Białoruskie władze wycofały się zatem z wybranej lokalizacji inwestycji, nie udzielając firmie finansowej rekompensaty za dotychczasowe koszty. Enertrag podjął w związku z tym decyzję o wycofaniu się z projektu i zerwaniu współpracy z Białorusią i jej władzami.

Innym ograniczeniem jest prawo, zgodnie z którym generatory nie mogą być ustawiane na działkach rolnych. W praktyce władze lokalne niezbyt chętnie kierują podania o odrolnienie działek do Administracji Prezydenta. Zdaniem niektórych przedsiębiorców procedury i formalności, które należy wypełnić przed budową, są zbyt skomplikowane. Ponadto w niektórych sytuacjach prawo nie jest dostosowane do tego rodzaju działalności. Na przykład aby otrzymać preferencje dla przedsiębiorców rozwijających biznes na wsi i w małych miastach, konieczny jest certyfikat, że przedsiębiorstwo prowadzi własną produkcję. To z kolei wymaga dokumentu o wartości wykorzystywanego w produkcji surowca. Prawo nie przewiduje w takim przypadku, że „surowcem” może być nie posiadający wymiernej ceny wiatr.

Elektrownie wiatrowe na Białorusi

Stan z 1 października 2014

Lp.	Miejscowość	Lokalizacja	Liczba	Typ	Odległość piasty od podłoża [m]	Średnica wirnika [m]	Moc znamionowa [MW]	Operator farmy	Data uruchomienia
1.	Rajca	obwód grodzieński rejon korelicki					0,225	Rolnicza Kooperatywa Produkcyjna „Switiazianka-2003”	25 maja 2008
2.	Krasnogórka	obwód witebski rejon brasławski	1	Seewind 25/132		22	0,132	Przedsiębiorca indywidualny Ciareszczanka Ihar	17 września 2010
3.	Żukowo	obwód mohylewski rejon mohylewski	1	Lagerwey LW 18/80	32, 40, 43 lub 52	18	0,08	OOO „Tajkun”	19 maja 2011
4.	Zanarocze	obwód miński rejon miadzielski	2	Nordex N29/250 Jacobs 48/600	36, 40 lub 50 50, 65 lub 75	29,7 48,4	0,85 (0,25 + 0,6)	CzPUP „EkoDomStroj”	29 września 2000 29 stycznia 2002
5.	Połykowicze 2	obwód mohylewski rejon mohylewski	2	Micon M750-100/400 kW	35, 36 lub 37	31	0,8	OOO „Tajkun”	19 marca 2012
6.	200 m od wsi Kupioły	obwód mohylewski rejon mohylewski					0,25	OOO „Tajkun”
7.	Połykowicze	obwód mohylewski rejon mohylewski					0,6	OOO „Tajkun”
8.	Połykowicze	obwód mohylewski rejon mohylewski					0,6	OOO „Tajkun”
9.	Połykowicze	obwód mohylewski rejon mohylewski					0,6	OOO „Tajkun”
10.	Zanarocze	obwód miński rejon miadzielski	1	Nordex N54	60 lub 70 m	54	1	CzPUP „EkoDomStroj”	29 sierpnia 2013
11.	AZS Nr 6, 286. km drogi Brześć – Mińsk – granica Federacji Rosyjskiej	obwód miński rejon stołpecki		Micon V750-400/100 kW			0,4	OOO „Junajtied Kompani”
12.	w pobliżu wsi Żukowo	obwód mohylewski rejon mohylewski	1	Nordex N 29	36, 40 lub 50	29,7	0,25	OOO „Tajkun”
13.	Krewo	obwód grodzieński rejon smorgoński	2	Micon M 1500-600	40, 46 lub 56,5	43	1,2	OOO „AeroStrim”
14.	w pobliżu wsi Maciejeuszczyna i Makownia	obwód mohylewski rejon mohylewski	3				2,25	OOO „Notoz-inwiest”
15.	w pobliżu drogi Р 123 (Prisno – Mostok – Drybin – Horki), w pobliżu wsi Pudownia	obwód mohylewski rejon drybiński	5				5	Prywatne Unitarne Przedsiębiorstwo Produkcyjne „Gazosilikat Luks”
16.	Porzecze	obwód brzeski rejon piński	2				0,5	Przedsiębiorca indywidualny Kirpicznyj Witalij Anatoljewicz
17.	w pobliżu wsi Gierniki	obwód brzeski rejon piński	2				1,2	OOO „EjrStrim”
18.	Pudownia	obwód mohylewski rejon drybiński	3	NEG Micon NM60/1000	70 lub 80 m	60	3 (3 × 1,0)	Prywatne Unitarne Przedsiębiorstwo Produkcyjne „Gazosilikat Luks”
19.	Makownia	obwód mohylewski rejon mohylewski	2	NEG Micon NM60/1000	70 lub 80 m	60	2 (2 × 1,0)	OOO „Notoz-inwiest”
20.	w pobliżu wsi Wodwa Stare	obwód mohylewski rejon szkłowski	3	NEG Micon NM60/1000	70 lub 80 m	60	3 (3 × 1,0)	OOO „EkoTEK”
21.	Grabniki	obwód grodzieński rejon nowogródzki	1	?	81	40	1,5	RUP „Grodnoenergo”	20 maja 2011
22.	okolice Kobrynia	obwód brzeski rejon kobryński	?	?	?	?	<0,01	dziecięce centrum uzdrowiskowe	przed czerwcem 2012
23.	między wsiami Jankowce i Wołma	obwód miński rejon dzierżyński	2	Aerolla VEU-250 (rotor Flettnera) (1)	?	?	0,25	?	2002

Planowane

Lp.	Miejscowość	Lokalizacja	Liczba	Typ	Odległość piasty od podłoża	Średnica wirnika	Moc znamionowa	Operator farmy	Data uruchomienia
1.	rejon nowogródzki	obwód miński rejon nowogródzki	2	?	?	?	00240 !2,4 MW	ТАА „Enierhapark”	planowano koniec 2014
2.	Wysoczyzna Nowogródzka, w pobliżu wsi Grabniki	obwód miński rejon nowogródzki	5	?	?	?	00750 !7,5 MW	?	po 2013