Dzwonkówka czarnoniebieskawa
_Zerova_(as_%E2%80%98chalybaeum%E2%80%99)_363707.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
dzwonkówka czarnoniebieskawa |
| Nazwa systematyczna | |
| Entoloma chalybeum (Fr.) M.M. Moser Nordic Jl Bot. 2(2): 162 (1982) | |
_Zerova_(as_%E2%80%98chalybaeum%E2%80%99)_363708.jpg)
Dzwonkówka czarnoniebieskawa (Entoloma chalybeum (Fr.) M.M. Moser) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1801 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Agaricus chalybeus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1982 r. Meinhard Michael Moser, przenosząc go do rodzaju Entoloma[1].
Synonimów ma 16. Niektóre z nich[2]:
- Acurtis chalybeus (Pers.) Singer 1961
- Agaricus chalybeus Pers. 1801
- Entoloma chalybeum (Pers.) Zerova 1979
- Entoloma chalybeum (Pers.) Noordel., 1982 f. chalybeum
- Entoloma chalybeum (Pers.) Noordel. 1982 var. chalybeum
- Entoloma chalybeum var. lazulinum (Fr.) Noordel. 1984
- Entoloma lazulinum (Fr.) Noordel. 1982
- Leptonia chalybea var. squamulosipes Largent 1994
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 1,5-4,5 cm, u młodych owocników łukowaty, potem płaskołukowaty z pępkowatym zagłębieniem, zwykle nie centralnym, lecz mimośrodowym. Brzeg ostry i gładki[4]. Kapelusz często pofalowany, czasami popękany, słabo niehigrofaniczny – rzadko blaszki prześwitują do 1/3 promienia kapelusza[5]. Powierzchnia matowa, promieniście włóknista, lub delikatnie garbkowata, na środku łuskowata. Barwa ciemnoniebieskofioletowa lub ciemnoszaroniebieska z fioletowym odcieniem, na środku prawie czarna[4].
Średniogęste, w liczbie 20-40, z międzyblaszkami (I = 1-5)[5], szerokie, przyrośnięte. Początkowo mają barwę od stalowoniebieskiej do jasnoniebieskiej, potem różowobiaławej do szarej z odcieniem różowym lub różowofioletowym. Ostrza o tej samej barwie, gładkie[4].
Walcowaty, przy podstawie poszerzony, kruchy, często z podłużnym rowkiem[4]. Wysokość 2-5 cm, grubość do 2-5 mm. Powierzchnia ciemnoszaroniebieska, zazwyczaj nieco jaśniejsza niż kapelusz, w górnej części delikatnie oprószona, w dolnej gładka, błyszcząca lub oprószona delikatnymi białymi łatkami. Podstawa biała, z filcowatą grzybnią[5].
Cienki, o barwie od białej do niebieskiej, jednolitej na całej grubości kapelusza, bez smaku, o lekko zjełczałym zapachu[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki 8,5–12,5 × 6,5–8,5 μm, w widoku z boku w zarysie elipsoidalne, kanciaste, 6–9-kątowe. Podstawki 27–51 × 8,5–14 μm, 4-zarodnikowe, ze sprzążkami. Cheilocystydy wrzecionowate lub cylindryczne, o rozmiarach 35–75 × 5–18 μm, często z jasnobrązowym pigmentem wewnątrzkomórkowym. Ostrze blaszek całkowicie sterylne. Strzępki w komórkach skórki zbudowane z nabrzmiałych komórek o szerokości do 35 μm. Komórki skórki i górna część tramy blaszek zawiera wewnątrzkomórkowy brązowo-niebieski pigment, w tramie blaszek występują granulki z pigmentem. Brak sprzążek[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Dzwonkówka czarnoniebieskawa w Europie jest szeroko rozprzestrzeniona, ale rzadka[5]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano 10 stanowisk[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[6].
Saprotrof. Owocniki od sierpnia do października na nienawożonych łąkach i pastwiskach. Preferuje gleby wapienne[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2018-12-07]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-12-07]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d e Mycobank. Entoloma chalybeum. [dostęp 2018-12-07]. (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.