Dziwnoszczur nowogwinejski
| Xenuromys barbatus[1] | |||
| (Milne-Edwards, 1900) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
dziwnoszczur nowogwinejski | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |||
 | |||
Dziwnoszczur nowogwinejski[6] (Xenuromys barbatus) – gatunek ssaka z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae), występujący endemicznie na Nowej Gwinei[5][7].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1900 roku francuski zoolog Alphonse Milne-Edwards, nadając mu nazwę Mus barbatus[3]. Holotyp pochodził z południowej Nowej Gwinei[7]. Jedyny przedstawiciel rodzaju dziwnoszczur[6] (Xenuromys), który opisali w 1841 roku amerykańscy zoolodzy George Henry Hamilton Tate i Richard Archbold[2].
Chociaż Xenuromys był ogólnie uważany za morfologicznie zbliżony do Uromys, badania nad morfologią plemników wskazują na związek z grupą Pogonomys[8]. To przyporządkowanie jest tymczasowe, dopóki analizy filogenetyczne nie wyjaśnią relacji[8]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[8].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Xenuromys: gr. ξενος xenos „obcy, dziwny”[9]; rodzaj Uromys Peters, 1867 (szczurowiec).
- barbatus: łac. barbatus „brodaty”, od barba „broda”[10].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Dziwnoszczur nowogwinejski występuje w rozproszonych populacjach na obszarze Nowej Gwinei, w tym Górach Centralnych od rzeki Taritatu na wschód do góry Dayman i gór Torricelli; występuje prawdopodobnie na terenie całej Nowej Gwinei w sprzyjającym środowisku[8]. Został znaleziony w plejstoceńskich stanowiskach archeologicznych na płaskowyżu Ayamaru, w środkowej części półwyspu Ptasia Głowa, w północno-zachodniej Nowej Gwinei[8].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 275–340 mm, długość ogona 220–284 mm, długość ucha 25–36 mm, długość tylnej stopy 58–66 mm; masa ciała 900–1100 g[11]. Jest to duży przedstawiciel myszowatych. Samiec schwytany na Mount Bubliari w prowincji Sepik Zachodni miał masę 1 kg, a jego głowa z ogonem miały długość 430 mm[12].
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Występuje od poziomu morza do wysokości 1600 m n.p.m.[5]. Prowadzi naziemny tryb życia, zajmuje siedliska w terenach skalistych, na wzgórzach i w górach w obrębie lasów tropikalnych. Jest stosunkowo często chwytany na terenach krasowych[5]. Może być owocożerny[7][12].
Populacja[edytuj | edytuj kod]
Dziwnoszczur nowogwinejski jest naturalnie rzadki, ale zajmuje duży obszar. Jest znany zaledwie z kilku osobników; liczebność populacji i trend jej zmian nie są znane. Nie wiadomo, czy występuje w obszarach chronionych, ale jest to prawdopodobne[5]. Nie są znane większe zagrożenia dla tego gatunku, choć w części zasięgu polują na niego ludzie zamieszkujący wyspę[5][12]. Dziwnoszczur nowogwinejski jest przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody uznawana za gatunek najmniejszej troski[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Xenuromys barbatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Tate i Archbold 1941 ↓, s. 3.
- ↑ a b A. Milne-Edwards. Description de deux espèces nouvelles de Rongeurs (Muridés) originaires de la Nouvelle-Guinée méridionale. „Bulletin du Muséum d’histoire naturelle Paris”. 6, s. 167, 1900. (fr.).
- ↑ Tate i Archbold 1941 ↓, s. 4.
- ↑ a b c d e f g K. Aplin, Xenuromys barbatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-02-25] (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 283. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Xenuromys barbatus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-02-25].
- ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 492. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 253.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 29.
- ↑ Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 718–719. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ a b c T. Flannery, S. van Dyck, M. Krogh. Notes on the distribution, abundance, diet and habitat of the New Guinea murid (Rodentia) Xenuromys barbatus (Milne-Edwards, 1900). „Australian Mammalogy”. 8 (1-2), s. 111-115, 1985. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- G.H.H. Tate & R. Archbold. Twelve apparently new forms of Muridae (other than Rattus) from the Indo-Australian Region. „American Museum novitates”. 1101, s. 1–9, 1941. (ang.).
- Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).