Dwugłówka
.jpg) Dichorisandra thyrsiflora | |
| Systematyka[1] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Klad | |
| Klad | |
| Klad | |
| Klasa | |
| Klad | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
dwugłówka |
| Nazwa systematyczna | |
| Dichorisandra Mikan Delect. Fl. Faun. Brasil. t. 3. 1820[2] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
D. thyrsiflora Mikan[2] | |
Dwugłówka[3] (Dichorisandra Mikan) – rodzaj roślin z rodziny komelinowatych. Obejmuje według części źródeł 25[4], a według innych nawet 52[5] gatunki. Duże różnice spowodowane są tym, że często jeszcze nawet w XXI wieku opisywane są kolejne gatunki, także po kilka w ciągu jednego roku[6][7][8]. Występują one w strefie tropikalnej i subtropikalnej Ameryki Południowej, rzadko w Środkowej[4] – od południowego Meksyku po północną Argentynę[5]. Rosną w runie leśnym[9], w miejscach wilgotnych, cienistych lub w półcieniu[10].
Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne[4], zwłaszcza Dichorisandra thyrsiflora i Dichorisandra reginae[11][4]. Uprawiane są w ogrodach w strefie klimatu ciepłego (rosnąć mogą w strefach mrozoodporności 10–12), w klimacie umiarkowanym chowane muszą być zimą do szklarni[11]. D. reginae uprawiana jest też w pomieszczeniach jako roślina doniczkowa[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
- Pokrój
- Byliny o zróżnicowanym pokroju[9] – o pędach prosto wzniesionych, tworzących kępy[10], także pnącza[9]. Pędy zwykle miękkie[11]. Z korzeniami zwykle na końcach bulwiasto zgrubiałymi[9].
- Liście
- Skrętoległe, często połyskujące lub podłużnie paskowane[11].
- Kwiaty
- Zebrane w kwiatostany wiechowate, czasem zredukowane, wyrastające na szczycie pędu, czasem w kątach liści lub u nasady pędu. Kwiaty są obupłciowe lub niektóre tylko męskie, o symetrii grzbiecistej, z reguły jednak słabo zaznaczonej. Działki kielicha podobnej wielkości. Podobnie płatki korony, które są wolne i gładkie (bez frędzli na brzegach spotykanych u innych rodzajów z podplemienia)[9]. Płatki mają kolor purpurowy lub niebieski[11]. Pręciki w liczbie 5–6 podobne długością lub nierówne, o nitkach krótkich, ale za to okazałych, grubych pylnikach. Zalążnia trójkomorowa[9].
- Owoce
- Mięsiste[11] torebki otwierające się trzema klapami. W trzech komorach zawierają nasiona otoczone czerwoną, rzadziej białą, mięsistą osnówką[9].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna
W obrębie rodziny komelinowatych Commelinaceae rodzaj należy do podrodziny Commelinoideae[1], a w jej obrębie do plemienia Tradescantieae Meisner (1842) i podplemienia Dichorisandrinae (Pichon) Faden & D.R. Hunt (1991)[9]. Stanowi takson siostrzany względem rodzaju siderasis Siderasis[12].
- Wykaz gatunków[5]
- Dichorisandra acaulis Cogn.
- Dichorisandra alba Seub. & Warm.
- Dichorisandra albomarginata Linden ex Regel
- Dichorisandra amabilis J.R.Grant
- Dichorisandra bahiensis Aona & M.C.E.Amaral
- Dichorisandra begoniifolia Kunth
- Dichorisandra bonitana Philipson
- Dichorisandra conglomerata Aona & M.C.E.Amaral
- Dichorisandra densiflora Ule
- Dichorisandra diederichsanae Steyerm.
- Dichorisandra fluminensis Brade
- Dichorisandra gaudichaudiana Kunth
- Dichorisandra glabrescens (Seub.) Aona & M.C.E.Amaral
- Dichorisandra glaziovii Taub.
- Dichorisandra hexandra (Aubl.) C.B.Clarke
- Dichorisandra hirtella Mart.
- Dichorisandra incurva Mart.
- Dichorisandra interrupta Mart.
- Dichorisandra jardimii Aona & M.C.E.Amaral
- Dichorisandra leonii Aona & M.C.E.Amaral
- Dichorisandra leucophthalmos Hook.
- Dichorisandra leucosepala Aona & M.C.E.Amaral
- Dichorisandra marantoides Aona & Faden
- Dichorisandra micans C.B.Clarke
- Dichorisandra musaica K.Koch & Linden
- Dichorisandra nana Aona & M.C.E.Amaral
- Dichorisandra neglecta Brade
- Dichorisandra nutabilis Aona & M.C.E.Amaral
- Dichorisandra odorata Aona & M.C.E.Amaral
- Dichorisandra ordinatiflora Aona & Faden
- Dichorisandra oxypetala Hook.
- Dichorisandra paranaensis D.Maia, Cervi & Tardivo
- Dichorisandra penduliflora Kunth
- Dichorisandra perforans C.B.Clarke
- Dichorisandra picta G.Lodd. ex Bosse
- Dichorisandra procera Mart.
- Dichorisandra puberula Nees & Mart.
- Dichorisandra pubescens Mart.
- Dichorisandra radicalis Nees & Mart.
- Dichorisandra rupicola Aona & M.C.E.Amaral
- Dichorisandra sagittata Aona & M.C.E.Amaral
- Dichorisandra saundersii Hook.f.
- Dichorisandra saxatilis Aona & M.C.E.Amaral
- Dichorisandra striatula Q.S.Moraes & M.Pell.
- Dichorisandra subtilis Aona & M.C.E.Amaral
- Dichorisandra tejucensis Mart.
- Dichorisandra thyrsiflora J.C.Mikan
- Dichorisandra ulei J.F.Macbr.
- Dichorisandra variegata Aona & Faden
- Dichorisandra velutina Aona & M.C.E.Amaral
- Dichorisandra villosula Mart.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-04-18] (ang.).
- ↑ a b Dichorisandra. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2020-04-18].
- ↑ Karpowiczowa Ludmiła (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 25.
- ↑ a b c d e David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 290, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c Dichorisandra J.C.Mikan. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-03-19].
- ↑ Lidyanne Y. S. Aona, Robert B. Faden, Volker Bittrich & Maria do Carmo E. Amaral. Four new species of Dichorisandra (Commelinaceae) endemic from Bahia State, Brazil. „Brittonia”. 68, s. 61–73, 2016.
- ↑ L. Y.S. AONA-PINHEIRO, M. C.E. AMARAL. Four new species of Dichorisandra J.C. Mikan (Commelinaceae) from Southeast Brazil. „Phytotaxa”. 48, 2012.
- ↑ Lidyanne Yuriko Saleme Aona, Robert B. Faden & Maria do Carmo E. Amaral. Five new species of Dichorisandra J. C. Mikan (Commelinaceae) from Bahia State, Brazil. „Kew Bulletin”. 66, s. 479–491, 2011.
- ↑ a b c d e f g h K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. IV. Flowering Plants. Monocotyledons: Alismatanae and Commelinanae. Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 121. ISBN 978-3-642-08378-5.
- ↑ a b Christopher Brickell (red.): Encyclopedia of plants and flowers. London, New York, Munich, Melbourne, Delhi: Dorling Kindersley, American Horticultural Society, 2011, s. 564. ISBN 978-0-7566-6857-0.
- ↑ a b c d e f Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 304, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ Marco O.O. Pellegrini, Robert B. Faden. Recircumscription and taxonomic revision of Siderasis, with comments on the systematics of subtribe Dichorisandrinae (Commelinaceae). „PhytoKeys”. 83, s. 1–41, 2017-07-13. DOI: 10.3897/phytokeys.83.13490.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):