Czuboustek karłowaty

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Czuboustek karłowaty
Lophostoma brasiliense[1]
Peters, 1866[2]
Ilustracja
Czuboustek karłowaty sfotografowany w Parque Estadual do Rio Doce w Brazylii
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

nietoperze

Podrząd

mroczkokształtne

Nadrodzina

Noctilionoidea

Rodzina

liścionosowate

Podrodzina

liścionosy

Plemię

Phyllostomini

Rodzaj

czuboustek

Gatunek

czuboustek karłowaty

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[11]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Czuboustek karłowaty[12] (Lophostoma brasiliense) – gatunek ssaka z podrodziny liścionosów (Phyllostominae) w obrębie rodziny liścionosowatych (Phyllostomidae), występujący w Ameryce Środkowej i Południowej; według IUCN nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1866 roku niemiecki zoolog Wilhelm Peters nadając mu nazwę Lophostoma brasiliense[2]. Holotyp pochodził z Salvadoru, w stanie Bahia, w Brazylii[13][14][15]. Najwyraźniej Peters oparł nazwę L. brasiliense na pojedynczym okazie znajdującym się w Muzeum Historii Naturalnej w Londynie, którego John Edward Gray nazwał Tylostoma brasiliense, ale jeszcze go nie opisał[16]. Data publikacji nazwy L. brasiliense jest zwykle podawana jako rok 1866; jednak strony od 657 do końca tomu z 1867 roku (za rok 1866 (oryg. niem. Aus dem Jahre 1866)) czasopisma Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin zostały opublikowane w 1867 roku[16]. Holotypem była dorosła samica o numerze katalogowym BMNH 49.11.7.14 na który składała się skóra i czaszka; nie jest znana data odłowu[17].

We wcześniejszych ujęciach systematycznych Lophostoma brasiliense zaliczany był do rodzaju Tonatia[5][9], ale analizy wykazały, że Tonatia jest taksonem parafiletycznym, ograniczona do T. bidens, T. bakeri, T. maresi i T. saurophila, podczas gdy pozostałe taksony zostały przeniesione do rodzaju Lophostoma[10]. Inne małe gatunki Lophostoma, takie jak L. nicaraguae, L. minuta i L. venezuelae, kiedyś uznawane za odrębne gatunki, są obecnie traktowane jako synonimy L. brasiliense[18][14][16]. Jednak analizy przeprowadzone w 2022 roku w oparciu o dane molekularne, morfologiczne, morfometryczne i geograficzne wykazały że L. nicaraguae jest odrębnym gatunkiem[19]. roku wykazały Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[18][14][15].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Lophostoma: gr. λοφος lophos „czub”; στομα stoma, στοματος stomatos „usta”[20].
  • brasiliense: nowołac. Brasilianus lub Brasiliensis „brazylijski, z Brazylii”[21].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Czuboustek karłowaty występuje w południowym Meksyku (Veracruz i południowa część półwyspu Jukatan) przez Amerykę Środkową do północnej i wschodniej części Ameryki Południowej (Kolumbia, Wenezuela, Gujana, Ekwador, Peru, Brazylia, Boliwia i odosobniony przypadek z Paragwaju); obserwowany także na wyspie Trynidad należącej do Trynidadu i Tobago[18][14][15].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Czaszka

Długość ciała (bez ogona) 42–61 mm, długość ogona 8–13 mm, długość ucha 19,2–24,8 mm, długość tylnej stopy 9–11,9 mm, długość przedramienia 34–40,5 mm; masa ciała 9,9–13,8 g[18]. Większe długości czaszek wynoszą 18,7–21,6 mm[18]. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego, z wyjątkiem genitaliów[18]. Czuboustek karłowaty jest najmniejszym gatunkiem w obrębie Lophostoma, charakteryzujący się długimi, zaokrąglonymi uszami połączonymi pasmem skóry na czole. Jest łatwy do odróżnienia od innych gatunków Lophostoma dzięki mniejszym wymiarom zewnętrznym i oraz mniejszej czaszce. Futro na grzbiecie jest długie i gładkie, ale nie gęste; włosy są koloru brązowego natomiast wokół twarzy są nieco ciemniejsze z białą podstawą. Strona brzuszna jest jasnobrązowa i nie kontrastuje w mocny sposób z grzbietem. Cześć pyska od nosa do czoła jest skąpo owłosiona, prawie naga; na czubku podbródka znajdują się rzędy małych zaokrąglonych guzków tworzących kształt litery U[18]. Krótki ogon jest zamknięty w błonie ogonowej, z wyjątkiem czubka, który wystaje nieco blisko środka strony grzbietowej. Skrzydła są krótkie i przymocowane do podstawy palców[22]. Podczas obserwacji w terenie czuboustki karłowate można pomylić z karłogackami (Micronycteris), ponieważ gatunki z tego rodzaju również są małe, o szarym lub brązowym kolorze futra z długimi, zaokrąglonymi uszami. Niemniej jednak cechy gatunkowe, takie jak dwa dolne siekacze w porównaniu z czterema u Micronycteris i para dużych guzków w kształcie litery V na czubku podbródka, odróżniają nietoperza czuboustka karłowatego od gatunków Micronycteris. Czaszka jest mocna, z nierozwiniętym grzebieniem strzałkowym i zwężona w okolicy zaoczodołowej[18]. Wzór zębowy: I C P M (x2) = 32[18].

Genetyka[edytuj | edytuj kod]

Kariotyp wynosi 2n = 30 oraz FN = 56[16].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Czuboustek karłowaty zamieszkuje zróżnicowane siedliska, często o przyroście wtórnym w regionach sawannowych poniżej wysokości 500 m n.p.m., obszary wilgotne i siedliska nadbrzeżne, lasy liściaste, fragmenty lasów, skraje lasów w pobliżu obszarów rolniczych, bagienne lasy pierwotne i lasy pierwotne nad potokami[18]. Czuboustek karłowaty prowadzi nocny tryb życia, a jego aktywność osiąga szczyt krótko po zmierzchu[18]. Gniazduje w dużych, zamieszkanych nadrzewnych gniazdach termitów[18]. W Peru grzędy miały długość około 60–70 cm szerokości, około 60–70 cm wysokości i około 28 cm głębokości, z wejściami o średnicy około 6 cm[18]. W Kostaryce opisywano grzędę bez żadnych przedziałów lub komór bocznych, stanowiącą pojedynczą cylindryczną komorę o głębokości około 20 cm[18].

W Kostaryce, dorosłe samce i samice czuboustka karłowatego przesiadują razem, co sugeruje system godowy oparty na haremach[18]. Nietoperze te budują i aktywnie utrzymują grzędy w czystości, aby zapobiec niepokojeniu ich przez termity[18]. Udokumentowano, że czuboustki karłowate dzielą schronienie z żabojadkami brazylijskimi (Trachops cirrhosus)[18].

Czuboustek karłowaty jest entomofagiem, chwytając owady odpoczywające na liściach[18]. Preferuje duże stawonogi, takie jak chrząszcze i motyle, może też spożywać owoce[18]. W Brazylii w treści żołądka został znaleziony pyłek kwiatowy[18].

Schemat rozrodu czuboustka karłowatego różni się w Ameryce Środkowej i Ameryce Południowej[18]. W Kostaryce samica zachodzi w ciąży tylko raz, a jej szczyt przypada na późną porę suchą w marcu, po czym następuje laktacja we wczesnej porze mokrej w czerwcu[18]. Samce rozmnażają się przez kilka miesięcy przed szczytem ciąży w okresie kwiecień-maj i pod koniec pory deszczowej w okresie wrzesień-październik[18]. W Ameryce Południowej bardziej powszechne są dwa moty, z jednym szczytem ciąży w porze suchej a drugim szczytem w porze deszczowej[18]. U pojedynczej, ciężarnej samicy schwytanej w 2002 roku w stanie Bahia w Brazylii długość płodu wynosiła 34 mm[15].

Na czuboustku karłowatym stwierdzono występowanie muchówek z rodziny Streblidae, gzowatych (Oestridae), świerzbowców, roztoczy z rodziny Labidocarpidae[16].

Status zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern „najmniejszej troski”). Czuboustek karłowaty jest szeroko rozpowszechniony, powszechny, ale nie liczny, toleruje różnorodne siedliska (w tym lasy wtórne), występuje w wielu obszarach chronionych[11]. Jest mało prawdopodobne, aby nietoperz tan kwalifikował się do wyższej kategorii zagrożenia w bliskiej przyszłości[11].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Miejsce typowe: Macuto, około 8 mi (13 km) na wschód od La Guairy, Vargas, Wenezuela[3].
  2. ↑ a b Kombinacja nazw.
  3. ↑ Miejsce typowe: Loreto; Boca del Río Curaray, Peru[7].
  4. ↑ Kombinacja nazw i korekta rodzaju gramatycznego.
  5. ↑ Pierwsze współczesne użycie obecnej kombinacji nazw.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Lophostoma brasiliense, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b W.C.H. Peters. Fernere Mittheilungen zur Kenntniss der Flederthiere, namentlich über Arten des Leidener und Britischen Museums. „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1866, s. 674, 1867. (niem.). 
  3. ↑ R.D. Fisher & C.A. Ludwig. Catalog of Type Specimens of Recent Mammals: Orders Didelphimorphia through Chiroptera (excluding Rodentia) in the National Museum of Natural History, Smithsonian Institution. „Smithsonian Contributions to Zoology”. 664, s. 61, 2015. (ang.). 
  4. ↑ W. Robinson & M.W. Lyon. An annotated list of mammals collected in the vicinity of La Guaira, Venezuela. „Proceedings of the United States National Museum”. 24 (1246), s. 154, 1901. (ang.). 
  5. ↑ a b É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Quinquennale supplementum anno 1904. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1804, s. 111. (łac.).
  6. ↑ G.S. Miller. The families and genera of bats. „Bulletin of the United States National Museum”. 57, s. 129, 1907. (ang.). 
  7. ↑ M.A. Lawrence. Catalog of Recent mammal types in the American Museum of Natural History. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 217, s. 36, 1993. (ang.). 
  8. ↑ Goodwin 1942 ↓, s. 209.
  9. ↑ a b Ch.O. Handley. Mammals of the Smithsonian Venezuelan Project. „Brigham Young University science bulletin”. Biological sciences. 20 (5), s. 16, 1976. (ang.). 
  10. ↑ a b T.E. Lee, S.R. Hoofer & R.A. Van Den Bussche. Molecular phylogenetics and taxonomic revision of the genus Tonatia (Chirptera: Phyllostomidae). „Journal of Mammalogy”. 83 (1), s. 55, 2002. DOI: 10.1644/1545-1542(2002)083<0049:MPATRO>2.0.CO;2. (ang.). 
  11. ↑ a b c E. Sampaio i inni, Lophostoma brasiliense, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2021-3 [dostęp 2022-02-23] (ang.).
  12. ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 104. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  13. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lophostoma brasiliense. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-02-23].
  14. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 164. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  15. ↑ a b c d Gardner 2005 ↓, s. 267.
  16. ↑ a b c d e Gardner 2005 ↓, s. 268.
  17. ↑ J. Zijlstra: Lophostoma brasiliense Peters, 1866. Hesperomys project. [dostęp 2022-02-22]. (ang.).
  18. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x S. Solari, R. Medellín, B. Rodríguez-Herrera, V. da Cunha Tavares, G. Garbino, M.A. Camacho, D.T. Saá, B. Lim, J. Arroyo-Cabrales, A. Rodríguez-Durán, E. Dumont, S. Burneo, L.F. A. Urioste, M. Tschapka & D. Espinosa: Family Phyllostomidae (New World Leaf-nosed Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 503. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
  19. ↑ D.A. Esquivel, M.J.R. Pereira, J.D. Stuhler, D.M. Rossoni, P.M. Velazco & F.M. Bianchi. Multiples lines of evidence unveil cryptic diversity in the Lophostoma brasiliense (Chiroptera: Phyllostomidae) complex. „Systematics and Biodiversity”. 20 (1), s. 2110172, 2022. DOI: 10.1080/14772000.2022.2110172. (ang.). 
  20. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 384, 1904. (ang.). 
  21. ↑ brasiliense, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-23] (ang.).
  22. ↑ W. Mohammed: Lophostoma brasiliense (Pygmy Round-eared Bat). The Online Guide to the Animals of Trinidad and Tobago. [dostęp 2022-02-23]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • G.G. Goodwin. A summary of recognizable species of Tonatia, with descriptions of two new species. „Journal of Mammalogy”. 23 (2), s. 204–209, 1942. DOI: 10.2307/1375074. (ang.). 
  • A.L. Gardner: Mammals of South America. Cz. 1: Marsupials, Xenarthrans, Shrews, and Bats. Chicago: University of Chicago Press, 2005, s. i–xx, 1–669. ISBN 978-0-226-28240-4. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Czuboustek_karłowaty&oldid=73621010”