Czakalaka północna
| Ortalis vetula[1] | |||
| (Wagler, 1830) | |||
 Czakalaki północne w Zoo w Kioto (Japonia) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
czakalaka północna | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Czakalaka północna[4] (Ortalis vetula) – gatunek dużego ptaka z rodziny czubaczy (Cracidae), występujący w Ameryce Północnej – od skrajnego południa USA po Kostarykę. Nie jest zagrożony.
Podgatunki i zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Obecnie wyróżnia się cztery podgatunki O. vetula[2][5]:
- O. vetula mccalli – południowy Teksas, północno-wschodni Meksyk.
- O. vetula vetula – wschodni Meksyk do północno-zachodniej Kostaryki. Obejmuje proponowany, lecz nieuznawany obecnie podgatunek intermedia.
- O. vetula pallidiventris – północny Jukatan.
- O. vetula deschauenseei – wyspa Útila u północnych wybrzeży Hondurasu.
Dawniej za podgatunki O. vetula uznawano czakalakę płową (O. poliocephala) i czakalakę białobrzuchą (O. leucogastra). Opisano także podgatunek vallicola (stan Chiapas w południowym Meksyku), ale różnice względem innych populacji są minimalne i nie jest on uznawany[2][6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała 48–58 cm. Masa ciała: samce 468–794 g, samice 439–709 g[6].
Upierzenie szarobrązowe z żółtym brzuchem, ogon zielonkawy, przy końcu biały. W okresie godowym samcom czerwienieje podgardle.
Podgatunki różnią się wielkością i ubarwieniem. Podgatunek nominatywny jest ciemniejszy i bogaciej ubarwiony niż pozostałe podgatunki. W południowym Meksyku i Ameryce Centralnej sporadycznie spotyka się bardzo ciemne odmiany barwne podgatunku nominatywnego[6].
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Zamieszkuje lasy i zarośla; podgatunek deschauenseei zasiedla namorzyny porastające większość wyspy Útila[6].
Żywi się głównie owocami, w tym jagodami, zjada też świeże zielone liście, pędy czy pąki; sporadycznie dietę uzupełnia owadami zbieranymi z ziemi[6].
Samica składa 2–4 jaja (najczęściej 3) w gnieździe na krzewie lub drzewie; niekiedy w ogóle nie buduje gniazda, lecz składa jaja bezpośrednio na pniu, w rozwidleniu gałęzi czy na poziomym odcinku gałęzi. Młode wykluwają się po 22–27 dniach[6].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje czakalakę północną za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). W 2019 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność światowej populacji na około 2 miliony dorosłych osobników. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku, BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako stabilny. Gatunek ten dobrze adaptuje się do zmian w środowisku, a wysoka presja ze strony myśliwych nie wydaje się negatywnie wpływać na populację[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ortalis vetula, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Plain Chachalaca (Ortalis vetula). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-03)]. (ang.).
- ↑ a b Ortalis vetula, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Cracidae Rafinesque, 1815 - czubacze - Guans (wersja: 2021-12-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-01-23].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2022-01-23]. (ang.).
- ↑ a b c d e f J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 2: New World Vultures to Guineafowl. Barcelona: Lynx Edicions, 1994, s. 343. ISBN 84-87334-15-6. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).