Chołatczachl

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Chołatczachl
Холатчахль
Państwo

 Rosja

Położenie

Republika Komi, obwód swierdłowski

Pasmo

Ural

Wysokość

1096,7 m n.p.m.

Położenie na mapie obwodu swierdłowskiego
Mapa konturowa obwodu swierdłowskiego, blisko górnej krawiędzi po lewej znajduje się czarny trójkącik z opisem „Chołatczachl”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, po lewej znajduje się czarny trójkącik z opisem „Chołatczachl”
Ziemia61°45′18″N 59°25′21″E/61,755000 59,422500

Chołatczachl (ros. Холатчахль; mans. Холат-Сяхл, Chołat-Siachł) – wznosząca się na wysokość 1096,7 m n.p.m. góra w Uralu Północnym, położona na granicy Republiki Komi i obwodu swierdłowskiego.

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Administracyjnie Chołatczachl położona jest w okręgu miejskim Iwdel w obwodzie swierdłowskim. Jest częścią grzbietu Pojasowego Kamiena, 14 km na południe od niej znajduje się szczyt Otorten(inne języki)[1]. Zarysy góry są miękkie, podobnie jak innych szczytów Uralu. Na górze występuje niewielka liczba wychodni serycytu – łupków kwarcytowych tworzących grupy niskich skał. Szczyt i zbocza pokryte są rozproszonymi łupkami, które pod koniec lat 20. XX wieku były częściowo nagie, porośnięte głównie porostami, a tylko w niewielkim stopniu trawą i krzewami jagodowymi[2]. Na początku XXI wieku zaobserwowano, że do wysokości 700–750 m n.p.m. góra porośnięta jest lasem powyżej którego występują obszary roślinności tundrowej[1][3]. Na szczycie znajduje się niewielki całkowicie płaski obszar[4].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Nazwa góry pochodzi z języka mansyjskiego. W pracach rosyjskojęzycznych poświęconych Uralowi zapisywana jest jako Chole-Czachl (Холе-Чахль)[5], Chołat-Siachl (Холат-Сяхль)[4][6], Chołat-Siachł (Холат-Сяхл)[7], Chołat-Siachył (Холат-Сяхыл)[8], Chołatsiachył (Холатсяхыл)[9] i Sołatczachł (Солатчахл)[1]. Według tłumaczenia zaproponowanego w 1929 przez Wierę Warsanofjewą(inne języki), „Chołat-Siachł” oznaczać ma „Martwy Szczyt” (ros. Мёртвая вершина, Miortwaja wierszyna)[2], ponieważ nie żyją na nim żadne zwierzęta, a roślinność ogranicza się jedynie do piargu i porostów[9]. Innym wariantem tłumaczenia nazwy jest „Góra Umarłych” (ros. Гора мертвецов, Gora miertwiecow)[6][10], mająca nawiązywać do podań Mansów o wielkiej powodzi i ludziach, którzy dawno temu zginęli na szczycie Chołatczachlu[9][11]. Jak jednak wskazują rosyjscy badacze, ani takie tłumaczenie, ani podania nie występowały w żadnych pracach geograficznych i etnograficznych na temat Uralu przed 1959 rokiem, a zaczęły pojawiać się dopiero po tragedii na Przełęczy Diatłowa[5].

W dokumentach ze śledztwa prowadzonego w sprawie śmierci grupy Diatłowa góra nazywana jest „szczytem 1079” (ros. высота 1079, wysota 1079), zgodnie z oznaczeniem jej wysokości na mapach topograficznych sporządzonych przed 1963 rokiem[12][13]. Na nowszych mapach wysokość góry to 1096,7 m n.p.m.[14]

Chołatczachl w kulturze popularnej[edytuj | edytuj kod]

Chołatczachl pojawia się w utworach kultury popularnej związanych z tragedią grupy Diatłowa, takich jak chociażby film fabularny Tragedia na Przełęczy Diatłowa (2013)[15], gra komputerowa Kholat (2015)[16] czy serial telewizyjny Martwa góra: Tragedia na Przełęczy Diatłowa (2020)[17].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Rundkwist 2009 ↓, s. 456.
  2. ↑ a b Warsanofjewa 1929 ↓, s. 91.
  3. ↑ Rundkwist 2013 ↓, s. 592.
  4. ↑ a b Warsanofjewa 1932 ↓, s. 140.
  5. ↑ a b Jakimienko 2009 ↓, s. 12.
  6. ↑ a b Olesowa 1962 ↓, s. 35.
  7. ↑ Matwiejew 1984 ↓, s. 124–125, 272.
  8. ↑ Matwiejew 1990 ↓, s. 128.
  9. ↑ a b c Matwiejew 1990 ↓, s. 303–304.
  10. ↑ Matwiejew 1990 ↓, s. 288.
  11. ↑ Slinkina 2011 ↓, s. 247–252.
  12. ↑ «Высота 1079»: гипотезы гибели группы Дятлова. [w:] Дзен [on-line]. 2019-11-29. [dostęp 2024-05-05].
  13. ↑ Wasilij Tiempałow: Decyzja o wszczęciu postępowania kryminalnego. Cytat: „26 февраля 1959 г. Прокурор г. Ивдель Темпалов ознакомившись с данными об обнаружении трупов студентов – туристов на высоте 1079”.
  14. ↑ Уральские горы: где находятся на карте России, фото, легенды, отзывы туристов. [w:] Komsomolskaja prawda [on-line]. Komsomoł. (ros.).
  15. ↑ Tragedia na Przełęczy Diatłowa (2013). [w:] naEkranie.pl [on-line]. [dostęp 2024-05-05]. (pol.).
  16. ↑ Kholat (PC). [w:] Gry-Online [on-line]. Webedia. [dostęp 2024-05-05].
  17. ↑ Igor Rakowski-Kłos: Zbiorowa halucynacja, eksperymenty wojskowe, zemsta tubylców. Teorii na temat tej tragedii jest już 75. [w:] wyborcza.pl [on-line]. Agora, 2021-10-29. [dostęp 2024-05-04]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Солатчахл. W: Nikołaj Rundkwist, Zadorina Wiktorowna: Свердловская область. Иллюстрированная краеведческая энциклопедия: от А до Я. Екатеринбург: Kwist, 2009. ISBN 978-5-85383-392-0. (ros.).
  • Wiera Warsanofjewa. Географический очерк бассейна Уньи (окончание). „Северная Азия: общественно-научный журнал”. 4 (28), s. 90–106, 1929. (ros.). 
  • Солатчахл. W: Nikołaj Rundkwist, Zadorina Wiktorowna: Урал: Иллюстрированная краеведческая энциклопедия. Екатеринбург: Uralskij raboczij, 2013. ISBN 978-5-85383-523-8. (ros.).
  • Геоморфологические наблюдения на Северном Урале. W: Wiera Warsanofjewa: Известия Государственного географического общества. T. 64. 1932, s. 105–171. (ros.).
  • Walentin Jakimienko. Прекрасная Холатчахль. „Уральский следопыт”. 9, s. 10–16, 2009. (ros.). 
  • Мансийские оронимы Северного Урала. W: G.I. Olesowa: Вопросы топономастики: Доклады кружка сравнительно-исторического языкознания. Aleksandr Matwiejew (red.). Свердловск: Laboratorium Typologii Uralskiego Uniwersytetu Państwowego, 1962. (ros.).
  • Холат-Сяхл. W: Aleksandr Matwiejew: От Пай-Хоя до Мугоджар: названия уральских хребтов и гор. Свердловск: Sriednie-Uralskoje kniżnoje izdatielstwo, 1984. (ros.).
  • Холат-Сяхл. W: Aleksandr Matwiejew: Вершины Каменного Пояса: Названия гор Урала. Челябинск: Jużno-Uralskoje kniżnoje izdatielstwo, 1990. ISBN 5-7688-0296-7. (ros.).
  • Холатсяхыл. W: Aleksandr Matwiejew: Географические названия Урала: Топонимический словарь. Екатеринбург: Sokrat, 2008. ISBN 978-5-88664-299-5. (ros.).
  • Холат-Сяхл. W: Tatjana Slinkina: Мансийские оронимы Урала. Jewdokija Rombandiejewa (red.). Ханты-Мансийск: Nowosti Jugry, 2011. ISBN 978-5-4422-0003-4. (ros.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Chołatczachl&oldid=73727771”