Cerkiew św. Jerzego w Moskwie (Basmannyj)

Cerkiew św. Jerzego Zwycięzcy

Храм великомученика Георгия Победоносца

7701795000 z dnia 4 grudnia 1974
cerkiew parafialna
Widok ogólny
Państwo	Rosja
Miasto wydzielone	Moskwa
Miejscowość	Moskwa
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Eparchia	moskiewska miejska
Wezwanie	św. Jerzego
Wspomnienie liturgiczne	23 kwietnia/6 maja
Przedmioty szczególnego kultu
Relikwie	św. Jerzego, św. Nila Stołobieńskiego, Świętych Starców Optyńskich, św. Aleksego Mieczowa
Historia Data zakończenia budowy do 1657 Data zamknięcia 1932 Aktualne przeznaczenie czynna świątynia prawosławna Data reaktywacji 1993
Dane świątyni Styl eklektyczny Świątynia • materiał bud. • cegła Wieża kościelna • liczba wież 1 Liczba ikonostasów 2 Ołtarz • liczba ołtarzy 4 Liczba naw 2 Dzwonnica • typ dzwonnicy wbudowana
Położenie na mapie Moskwy Cerkiew św. Jerzego Zwycięzcy
Położenie na mapie Rosji Cerkiew św. Jerzego Zwycięzcy
55°45′29,5″N 37°37′48,3″E
Strona internetowa

Cerkiew św. Jerzego – prawosławna parafialna cerkiew w Moskwie, w dekanacie Objawienia Pańskiego eparchii moskiewskiej miejskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.

Historia

Pierwsza informacja o istnieniu w tym miejscu cerkwi pochodzi z 1460 i dotyczy świątyni drewnianej. Cerkiew murowana powstała na jej miejscu przed 1657, natomiast w latach 1693–1694 została znacząco rozbudowana z funduszy wniesionych przez kupca Gawriłę Romanowa. Cerkiew przekształcono wówczas w świątynię dwupoziomową, głównemu ołtarzowi w górnej świątyni nadano wezwanie Zwiastowania, zaś wolno stojącą dotąd dzwonnicę połączono z obiektem sakralnym galerią. Cerkiew została zniszczona podczas pożaru Moskwy w 1812. Gruntownie odremontowano ją w latach 1825–1829, wtedy też wykonano we wnętrzu nowe freski i pozłocono ikonostas. W latach 1850–1862 miała miejsce przebudowa budynku, podczas której rozebrano galerię i dostawiono dwa boczne ołtarze świętych Teodora i Nila Stołobieńskiego. Ich fundatorami byli odpowiednio kupiec A. K. Sadomow i Aleksandra Mazurina. Na początku XX w. w cerkwi znajdowały się liczne ikony z XVII i XVIII wieku, m.in. wizerunki św. Jerzego i św. Mikołaja, kopie Iwerskiej Ikony Matki Bożej oraz Gołubickiej Ikony Matki Bożej, komplet naczyń liturgicznych i XVII-wieczne panikadiło. Ponadto na wyposażeniu cerkwi pozostawało 11 dzwonów, w tym dwa z XVII w.

Świątynia pozostawała czynna do 1932, gdy została decyzją władz radzieckich zamknięta i przekazana NKWD z przeznaczeniem na internat. Następnie urządzono w niej zakład produkujący obuwie. W tym czasie rozebrano szereg elementów świadczących o pierwotnym przeznaczeniu budynku: dach hełmowy na dzwonnicy, kopuły, ogrodzenie z bramą. Zniszczono również część zewnętrznych elementów dekoracyjnych i wybito dodatkowe wejście do budynku. We wnętrzu zniszczeniu uległy freski i ikonostasy, do zaadaptowanego na cele obiektu wstawiono windę, urządzono toalety, podzielono go na dodatkowe kondygnacje. Nieremontowana przez wiele lat budowla (mimo wpisania w 1974 do rejestru zabytków) w połowie lat 80. została opuszczona. Rosyjski Kościół Prawosławny odzyskał obiekt w stanie niemal całkowitej ruiny w 1993. Natychmiast przystąpiono do prac remontowych, rekonstruujących pierwotny wygląd cerkwi. Od 1996 w budynku odbywały się nabożeństwa, początkowo przy bocznym ołtarzu św. Teodora, od 2001 także przy ołtarzu głównym. Nadal nieukończona została renowacja pozostałych ołtarzy. W budynku szczególną czcią otaczane są ikony św. Jerzego, św. Aleksego Mieczowa, Świętych Starców Optyńskich oraz św. Nila Stołobieńskiego z cząsteczkami relikwii.

Związani z cerkwią

Dwóch duchownych związanych z cerkwią zostało kanonizowanych jako święci nowomęczennicy rosyjscy: ks. Władimir Profieransow, ostatni proboszcz miejscowej parafii przed jej likwidacją w 1932, rozstrzelany pięć lat później na poligonie w Butowie, oraz Aleksiej Mieczow, który służył w świątyni jako diakon, a następnie był przez wiele lat proboszczem sąsiedniej parafii św. Mikołaja.