Benedictia fragilis
| Benedictia fragilis | |||
| W. Dybowski, 1875[1] | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
Benedictia fragilis | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Zasięg występowania | |||
 Występowanie B. fragilis – zaznaczono kolorem czerwonym | |||
Benedictia fragilis – gatunek dużego ślimaka słodkowodnego z rodziny Lithoglyphidae; jest jednym z 11 żyjących gatunków w rodzaju Benedictia W. Dybowski, 1875, endemit znany tylko z jeziora Bajkał[3].
Etymologia nazwy[edytuj | edytuj kod]
Opisany w 1875 roku przez Władysława Dybowskiego, na podstawie okazów zebranych przez jego brata, Benedykta Dybowskiego[1]. Lektotyp: Instytut Zoologiczny Rosyjskiej Akademii Nauk, St.-Petersburg. Nazwa rodzaju upamiętnia Benedykta Dybowskiego, wybitnego polskiego przyrodnika i badacza Syberii; epitet gatunkowy (fragilis – łac.) oznacza ‘kruchy, łamliwy’[4].
Cechy morfologiczne[edytuj | edytuj kod]
Muszla wybitnie cienkościenna, bardzo krucha, jajowato-stożkowata, o barwie od żółtawo-białej (osobniki głębokowodne) do brunatnej (osobniki żyjące płycej)[3][5][6]. Skręty narastające równomiernie, mocno wysklepione, powierzchnia delikatnie młotkowana, linie przyrostu słabo zaznaczone, mikrorzeźba w postaci niewielkich dołeczków. Szew głęboki. Dołek osiowy wąski, czasami zakryty. Otwór muszli zamknięty cienkim wieczkiem o spiralnej budowie. Kształt otworu muszli uchowaty. Muszla embrionalna ponad 20 razy mniejsza od teleokonchy u osobników dorosłych. Radula mocna, z dużymi zębami głównymi, ząbki lateralne zanikające[7]. Wysokość muszli do 45–60 mm, grubość – 0,18–0,2 mm, stosunek masy muszli do masy ciała mniejszy niż 22%[7]. Delikatna budowa muszli może wynikać z małej twardości wody Bajkału (średnio <15 mg Ca/L) i dużej ilości rozpuszczonego dwutlenku węgla w głębszych partiach jeziora, co nie sprzyja mineralizacji muszli, alternatywnie może to być również przystosowaniem do przebywania na miękkich podłożach ilastych w sublitoralu i profundalu, gdzie duży ciężar muszli mógłby powodować grzęźnięcie mięczaków w podłożu[8].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Południowe i centralne baseny Bajkału[7].
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Zajmowane siedliska[edytuj | edytuj kod]
Występuje na głębokościach od 30 do 1300 m, większość osobników spotykana w zakresie głębokości 30–200 m[7][8]. Preferowane podłoża: piaskowe, ilaste, z dużą ilością detrytusu. Często spotykane w strefach przyujściowych rzek uchodzących do Bajkału. Nie tolerują niedotlenienia – ustępowały z rejonów jeziora zanieczyszczanych ściekami i podlegających eutrofizacji[7][9].
Odżywianie[edytuj | edytuj kod]
Zbieracz i rozdrabniacz. Wszystkożerca: w żołądkach stwierdzono glony (okrzemki i zielenice) fitoplanktonowe i peryfitonowe, drobne zwierzęta planktonowe (Epischura baikalensis, Amphipoda), ikrę i narybek, niezidentyfikowane, rozkładające się tkanki zwierzęce i detrytus. Nie jest jasne, czy obecność zwierząt w treści pokarmowej jest wynikiem aktywnego polowania czy połykania martwych organizmów[10]. W żołądku występuje pręcik krystaliczny, pomagający w trawieniu pokarmu roślinnego[5][6].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Długość życia – średnio 5–6 lat. Jajorodne, jaja o średnicy 2,3–5 mm składane złożami, w kapsułkach, liczba jaj w złożu może dochodzić do 130–200[7]. Jaja składane są na twardych przedmiotach, na muszlach innych mięczaków, ale głównie na swojej własnej muszli. Wynikać to może z braku dogodnych miejsc składania jaj w profundalu i konkurencji o miejsca lęgowe, ale także z dążenia do zapewnienia rozwijającym się zarodkom pierwszego źródła wapnia w wodach, które są w wapień ubogie[7]. Rozwój prosty[7]. Liczba chromosomów (2n=34)[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b W. Dybowski, Die Gasteropoden-Fauna des Baikal-Sees, anatomisch und systematisch bearbeitet, „Mémories de l'Académie Impériale des Sciences de St.Pétersbourg”, seria 7, t. 22 (8), 1875, s. 4 (niem.).
- ↑ a b c d MolluscaBase eds., Benedictia fragilis W. Dybowski, 1875, [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-03-13] (ang.).
- ↑ a b M.M. Kozhov, Lake Baikal and its Life, „Monographiae Biologicae”, 11, 1963, s. 1–344, DOI: 10.1007/978-94-015-7388-7.
- ↑ Kumaniecki, K. 1975. Słownik łacińsko-polski. PWN, Warszawa, s. 545
- ↑ a b Kozhov, M.M. 1951. K morfologii i istorii baikal´skikh endemichnikh mollyuskov sem. Baicaliidae Gastropoda, Prosobranchia.Trudy Baikalskoy Limnol. Stantsii. 13: 93–119. [Po rosyjsku].
- ↑ a b Sitnikova T.Ya. 1995. Guide to recent molluscs of Northern Eurasia. 5. Gastropods of the family Benedictiidae from Lake Baikal. Ruthenica 5: 77–90
- ↑ a b c d e f g h Sitnikova T. Ya., Shimaraev M.N. 2001. O glubokowodnych “karliczkach” i „gigantach” sredi bajkal’skih endemitcznyh gastropod. Żurnal Obszczej Biologii, 62: 226–238.
- ↑ a b c Sitnikova T. Ya., 2004. Isolating mechanisms between endemic prosobranch molluscs of Lake Baical. Konferencja: Molluscs of the NE Asia and N Pacific: Biodiversity, Ecology, Biogeography. Vladivostok, październik 2004. s. 151–153
- ↑ Sitnikova T.Ya., Endemic gastropod distribution in Baikal, „Hydrobiologia”, 568(S), 2006, s. 207–211.
- ↑ Bekman, M. Y. 1977. Kolitshestviennaya kharakteristika bentosa. Limnologiya pridel’tovych prostranstv Bajkala. Tr. Limnol. Inst. SOAH SSSR, Nowosybirsk, t. 12, s. 114–127.