Świadkowie Jehowy w województwie lubuskim

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Świadkowie Jehowy w województwie lubuskim – wspólnota religijna Świadków Jehowy w województwie lubuskim. W wyniku Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011 określono liczbę osób na terenie województwa deklarujących swoją przynależność religijną do Świadków Jehowy na 5329[1]. Natomiast liczba głosicieli według opracowania GUS „Wyznania religijne w Polsce 2019–2021” w roku 2021 wynosiła 4182[2]. W sierpniu 2023 roku na terenie województwa znajdowały się miejsca zgromadzeń 50 zborów (w tym także zbór i grupa języka migowego oraz dwa zbory rosyjskojęzyczne)[3][a][b].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Początki[edytuj | edytuj kod]

Działalność Świadków Jehowy na terenie obecnego województwa lubuskiego zapoczątkowali na początku XX wieku niemieccy współwyznawcy (na terenie należącym wtedy do Cesarstwa Niemieckiego).

Wiosną 1906 roku w Gubinie (Guben) i okolicach wykłady biblijne wygłosił przedstawiciel niemieckiego biura, pielgrzym Otto A. Kötitz[4].

W grudniu 1917 roku pielgrzym Zellmann odwiedził grupę w Krzepielowie (Langemark)[5].

W marcu 1919 roku grupy w Krzepielowie (20, 21.03) oraz Nowej Soli (Neusalz an der Oder) (22.03) odwiedził przedstawiciel niemieckiego biura, pielgrzym Karl Wellershaus[6].

W latach 20. XX wieku istniały duże grupy wyznawców, głównie w Strzelcach Krajeńskich i Nowej Soli (Neusalz an der Oder). W lutym 1921 roku wykłady biblijne w kilku zborach (m.in. w Szprotawie (Sprottau) i Tuplicach (Teuplitz)) wygłosił przedstawiciel niemieckiego biura, pielgrzym Max Cunow[7].

We wrześniu 1931 roku pielgrzym o nazwisku Rahbe odwiedził zbory w Żaganiu (Sagan) (21.09.1931), Nowej Soli (Neusalz an der Oder) (22.09.1931), Kostrzynie nad Odrą (Küstrin) (24–26.09.1931) i Gorzowie Wielkopolskim (Landsberg an der Warthe) (26.09.1931)[8].

9 i 10 lipca 1932 roku w Żaganiu (Sagan) (w lokalu Hansa Schlottmanna przy Lazarettstrasse 15/II; obecnie ul. Lubuska) zorganizowano pierwszy niewielki kongres na tym terenie[9][10][11][12]. W czerwcu 1932 roku zbory Świadków Jehowy (przyjęcie nowej nazwy w 1931 roku[c]) w Żaganiu ((Sagan) i Gubinie (Guben) odwiedził Robert Arthur Winkler, a we wrześniu tego samego roku w Nowej Soli (Neusalz an der Oder), Lipinkach Łużyckich (Linderode) i Zielonej Górze (Grünberg in Schlesien) odwiedził Robert Arthur Winkler[d][13].

Wiosną 1933 roku zbory w Zielonej Gorze (19.04), Nowej Soli (20.04) i Żaganiu (21.04) odwiedził pielgrzym Bernhard Buchholz[14][15].

Również wiosną 1933 roku zbory w Gubinie (28.04), Jasieniu (Gassen)(29.04), Szprotawie (3.05) i Żaganiu (2.05) odwiedził pielgrzym o nazwisku Engel[16].

W okresie nazizmu (II wojny światowej) wielu wyznawców z tego terenu zginęło w hitlerowskich obozach koncentracyjnych.

Okres powojenny[edytuj | edytuj kod]

W 1945 roku we Wschowie działało 5 głosicieli, a dwa lata później 8[17]. W 1946 roku Jan Pieniewski z żoną przyjechał do Gorzowa Wielkopolskiego. Oto jego wspomnienia: „W lutym 1946 roku rozpoczęliśmy pracę od drzwi do drzwi. Odwiedziliśmy najpierw sąsiadów. Do pierwszych trzech domów poszliśmy we dwoje, a później już każde głosiło osobno. Żona często pytała: ‚Kiedy my opracujemy całe to miasto?’ (...) Pewnego razu spotkaliśmy człowieka, który za egzemplarz Biblii gotów był oddać krowę. Biblię mu dostarczyliśmy, krowy oczywiście nie biorąc”[18]. W kwietniu 1946 roku na Pamiątce śmierci Jezusa Chrystusa w Myśliborzu z całego terenu od Szczecina, Piły pod Zieloną Górę przybyło 27 osób[19].

Obecność Świadków Jehowy w Gorzowie Wielkopolskim Świadków Jehowy odnotowano w dokumentach władz z maja 1946 roku. Zebrania odbywały się w mieszkaniu przy ul. Mieszka I 21[20].

Po wojnie ożywioną działalność Świadkowie Jehowy prowadzili na terenie Drezdenka i okolic. W roku 1947 powstały grupy wyznawców w Starych Bielicach i Drezdenku[19]. Nie posiadali własnych Sal Królestwa, lecz zbierali się w mieszkaniach prywatnych[21]. W Zielonej Górze liczba Świadków Jehowy w roku 1950 wynosiła 160, a w latach 1945-1951 wzrosła z 40 do 179[22]. Aktywna działalność misyjna Świadków oraz ich niezłomna postawa wzbudzała poczucie zagrożenia wśród duchownych. Zdarzały się w związku z tym przykłady szczególnego ostracyzmu wobec Świadków Jehowy lub nawet ich dzieci[23].

W czerwcu 1947 roku w Gorzowie Wielkopolskim działało 150 głosicieli, a pół roku później ich liczba się podwoiła[24].

W dniach 17–19 października 1947 roku w sali sportowej OM TUR przy ul. Kosynierów Gdyńskich w Gorzowie Wielkopolskim odbyła się tzw. konwencja (zgromadzenie) z udziałem ponad 600 osób. W czasie jej trwania w ramach działalności kaznodziejskiej odwiedzono każde mieszkanie w mieście i w dwóch pobliskich wsiach. Według publikacji IPN w czasie owej konwencji uczestniczący w niej zostali obrzuceni kamieniami przez tłum zgromadzony pod salą. Winą za napad na lokal władze bezpieczeństwa obarczyły grupę młodzieży z Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży, harcerzy, uczniów gimnazjalnych oraz duchowieństwo[25][26][20]. W roku 1948 kolejna konwencja odbyła się w Karninie (obecnie dzielnica Gorzowa Wielkopolskiego). Konwencja z udziałem ok. 300 osób odbyła się również w okolicach Maszewa[19].

W grudniu 1948 roku w zborze Nowej Soli działało około 50 głosicieli. Wśród nich byli Franciszek Mamot i Tadeusz Klara[27].

Pod koniec 1948 roku w Gorzowie Wielkopolskim działało około 100 osób głosicieli. W tym mieście Świadkowie Jehowy nie posiadali początkowo własnego miejsca spotkań. W maju 1949 roku do zebrania odbywały się tam w mieszkaniu przy ul. Grobli 2 oraz przy ul. Wasilewskiej (obecnie ul. Sikorskiego). Przewodniczącym zboru był Jan Piniewski[e]. Działalność kaznodziejska prowadzili również m.in. Marian Pawlaczyk[f], Piechanowski, Ler i Cecylia Nowicka[20].

Zakaz działalności[edytuj | edytuj kod]

W roku 1950 według szacunków WUB na terenie województwa zielonogórskiego działały 42 grupy i co najmniej 1500 głosicieli[28].

W tym samym roku nastąpiła fala aresztowań i od tego roku działalność prowadzona była konspiracyjnie. Odebrano Sale Królestwa (m.in. w Gorzowie Wielkopolskim przy Grobli 2[20]). Od kwietnia do września 1950 UB aresztowało grupę wyznawców – najwięcej w Krośnie Odrzańskim. Na koniec 1950 roku spośród 30 aresztowanych w województwie zielonogórskim, 5 zostało skazanych na bezwzględne kary pozbawienia wolności[29][30]. Wśród nich był Tadeusz Klara aresztowany 3 lipca 1950 roku w Kożuchowie i skazany na 4 lata więzienia[27][20]. Przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Zielonej Górze toczyło się kilka procesów przeciwko Świadkom Jehowy. Zarzucano im ponadto organizowanie zebrań, przechowywanie i rozpowszechnianie nielegalnej literatury oraz utrzymywanie kontaktów organizacyjnych z kierownictwem obwodu. W Gorzowie Wielkopolskim represje dotknęły m.in. Jana Piniewskiego, którego uwięziono[20].

W 1956 roku trzech wyznawców zostało skazanych na kary więzienia za przynależność i działalność w związku wyznaniowym Świadków Jehowy na terenie jednej z gromad województwa. W 2000 roku w efekcie kasacji wniesionej przez prokuratora generalnego, Sąd Najwyższy uchylił tamte wyroki i wszystkich trzech uniewinnił[31].

W maju 1956 roku, według informacji lokalnych władz, w Gorzowie Wielkopolskim było około 40 Świadków Jehowy, którzy spotykali się w mieszkaniu Adama Ziółkowskiego przy ul. Armii Czerwonej 10. Działalność w konspiracji wymagała jednak częstych zmian miejsca spotkań. Były nimi również mieszkania Fedorowicza przy ul. Jagiellończyka 4, Skotarczyka przy ul. Mieszka I 50 oraz Paszkiewicza przy ul. Mieszka I[20].

W następnych dziesięcioleciach – już w czasie zakazu działalności – powstały kolejne zbory. Wedluhg władz, w roku 1965 na terenie miasta i powiatu gorzowskiego mieszkało około 500 Świadków Jehowy. Z tej liczby 120 w samym Gorzowie Wielkopolskim[20].

Według danych UB w 1969 roku najwięcej głosicieli mieszkało w następujących powiatach: gorzowskim (177), żarskim (174), nowosolskim (165), międzyrzeckim (122), żagańskim (105), głogowskim (104), krośnieńskim (99), świebodzińskim (94), zielonogórskim (92), lubskim (88), sulechowskim (78), strzeleckim (75), szprotawskim (62), słubickim (50), sulęcińskim (43) i wschowskim (25). Ogółem 1555 głosicieli[32].

Szczególnie od końca lat 60. XX wieku głosiciele w lecie prowadzili grupową wyjazdową działalność kaznodziejską na terenach, gdzie jest mniej wyznawców (wcześniejsze nazwy: grupy pionierskie, ośrodki pionierskie, obozy pionierskie)[b]. Organizowano tzw. konwencje leśne.

Czas „odwilży”[edytuj | edytuj kod]

W koniec 1977 roku przedstawiciele Ciała Kierowniczego Świadków Jehowy oficjalnie spotkali się z niektórymi wyznawcami na terenie obecnego województwa warmińsko-mazurskiego[33].

Od roku 1982 rozpoczęto ponownie wynajmować hale sportowe, a od następnego roku również stadiony, na kongresy[34], W pierwszej połowie lat 80. XX wieku za zgodą władz rozpoczęto wynajmowanie obiektów, w których przeprowadzano zebrania zborowe i większe zgromadzenia.

Według państwowych w 1984 roku na terenie województwa gorzowskiego Świadkowie Jehowy posiadali 14 zborów. Trzy lata później nastąpił dalszy rozwojów działalności. W Gorzowie Wielkopolskim działały 4 zbory: Zawarcie, Zachód, Północ, Widok, a w każdym z nich 4 lub 5 ośrodków służby. Ogółem w tym mieście było ich 18. Skupiały one wówczas łącznie 229 głosicieli. Na terenie województwa gorzowskiego Świadkowie Jehowy posiadali także zbory w Barlinku, Choszcznie oraz Dębnie[20].

Według informacji Wydziału ds. Wyznań w Zielonej Górze, w 1986 roku w ciągu pierwszych dziesięciu miesięcy Świadkowie Jehowy zorganizowali na terenie województwa zielonogórskiego ponad 48 zgromadzeń, z których każde liczyło od 100 do 450 osób[35].

Według raport władz w połowie lat 80. wzmożonymi rejonami aktywności Świadków Jehowy były obok Gorzowa Wielkopolskiego, Strzelce Krajeńskie, Dębno, Słubice i Kostrzyn[20].

Pod koniec lat 70. XX wieku niektórym wyznawcom udało się wyjechać na kongresy poza granice Polski; w roku 1980 i 1981 – do Wiednia.

Ponowna rejestracja prawna i rozwój[edytuj | edytuj kod]

Kongresy i zgromadzenia[edytuj | edytuj kod]

W latach 90. XX wieku i w pierwszym dziesięcioleciu XXI w., delegacje z tutejszych zborów były na kongresach międzynarodowych w Niemczech, Austrii, Francji, Rosji, Czechach, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, na Węgrzech i na Ukrainie.

Kongresy regionalne odbywają się w zielonogórskiej hali CRS (2011–2012, 2014–2018 i 2023[36][37])[38][39][40][41][42][43][44] (w poprzednich latach odbywały się na Stadionie MOSiR w Zielonej Górze (1996–2005, 2010)[45][46][47], a dla zborów z północnej części województwa odbywały się na stadionie żużlowym w Gorzowie Wielkopolskim (2014[48], 2015[49][50], 2017)[g], a zgromadzenia obwodowe (w latach 2001–2020, 2022) w Sali Zgromadzeń w Stęszewie koło Poznania[b]. Do roku 2000 również w Zielonej Górze i Gorzowie Wielkopolskim (m.in. w hali ZSTiO[51]).

Sale Królestwa[edytuj | edytuj kod]

Powstały nowe Sale Królestwa[52]. Na początku lat 90. Świadkowie Jehowy posiadali w Gorzowie Wielkopolski trzy Sale Królestwa przy ul. Taszyckiego 9, ul. Krańcowej 25 oraz ul. Śląskiej, a głosiciele należeli do 8 zborów. W 1996 roku otwarto w tym mieście nowy obiekt przy ul. Okólnej 50[20][53]. W listopadzie 2000 roku Sala Królestwa powstała w Szprotawie[54], a w ostatnim okresie m.in. w 2017 roku w Gubinie[55], w 2019 roku w Strzelcach Krajeńskich[56]. Planuje się budowę nowych obiektów w Sulęcinie i Żaganiu.

Działalność kaznodziejska[edytuj | edytuj kod]

W 2008 roku na terenie województwa działało 67 zborów[57]. W 2009 roku było 4736 głosicieli w 67 zborach[58]. W 2010 roku było 4714 głosicieli w 67 zborach oraz 37 Sal Królestwa[59].

W latach 2012-2022 nastąpiła reorganizacja zborów, wskutek czego zbory stały się większe i lepiej zorganizowane, lecz ich liczba zmniejszyła się[h].

W roku 2013 wdrożono program świadczenia publicznego na terenie poszczególnych zborów za pomocą wózków z literaturą biblijną[b].

W 2015 roku było 4343 głosicieli w 52 zborach[60]. W roku 2018 liczba głosicieli wynosiła 4207 należących do 47 zborów[61]. W roku 2019 w Gorzowie Wielkopolskim zorganizowano Kurs dla Ewangelizatorów Królestwa. W 2019 roku funkcjonowało 48 zborów, w których usługiwało 359 starszych zboru, w 2020 roku było 4166 głosicieli w 48 zborach i 355 starszych zboru[62]. W 2021 roku było 4182 głosicieli należących do 48 zborów, w których usługiwało 355 starszych zboru[2]. 8 października 2023 roku w Gorzowie Wielkopolskim zakończyła naukę 34. klasa Kursu dla Ewangelizatorów Królestwa, a 7 stycznia 2024 roku 37. klasa.

Działalność wśród obcokrajowców i głuchych[edytuj | edytuj kod]

Działalność kaznodziejska prowadzona jest także wśród obcokrajowców. Oprócz języka polskiego i polskiego j. migowego zebrania zborowe odbywają się również w języku rosyjskim (do roku 2020 także w j. angielskim i bułgarskim, a do roku 2022 w j. ukraińskim).

Działalność w ośrodkach penitencjarnych[edytuj | edytuj kod]

Od 12 maja 1989 roku, kiedy to Świadkowie Jehowy w Polsce zostali oficjalnie zarejestrowani, specjalnie przygotowani kaznodzieje odwiedzają zakłady karne i areszty na terenie województwa (w Gorzowie Wielkopolskim, Zielonej Górze, Lubsku, Nowej Soli), aby prowadzić tam działalność kaznodziejską[b][63]

Świadkowie Jehowy w ramach wolontariatu prowadzą także działalność w Strzeżonym Ośrodku dla Cudzoziemców w Krośnie Odrzańskim[64].

Pomoc dla potrzebujących[edytuj | edytuj kod]

Od końca lutego 2022 roku rozpoczęto organizowanie pomocy dla Świadków Jehowy z Ukrainy, uchodźców – ofiar inwazji Rosji. W tym celu na terenie województwa powołano jeden z 16 Komitetów Pomocy Doraźnej działających w Polsce, składający się z przeszkolonych wolontariuszy[65][66].

Wystawy, konkursy i konferencje naukowe oraz historyczne poświęcone represjom w trakcie II wojny światowej i okresu powojennego[edytuj | edytuj kod]

28 października 2010 roku zorganizowano konferencję poznańskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej „Władze wobec Kościołów i związków wyznaniowych na Środkowym Nadodrzu w latach 1945–1956”. W jej ramach Anna Chabasińska wygłosiła referat „Lubuscy Świadkowie Jehowy wobec represji komunistycznego państwa w latach 1945–1956”, dotyczący represji władz wobec lubuskich Świadków Jehowy. Na podstawie przeprowadzonych badań w 2012 roku IPN wydał książkę „Władze wobec Kościołów i związków wyznaniowych na Środkowym Nadodrzu w latach 1945–1956”, zawierającą rozdział Anny Chabasińskiej „Lubuscy Świadkowie Jehowy wobec represji komunistycznego państwa w latach 1945–1956”[67][68].

Zbory[edytuj | edytuj kod]

Mapa konturowa województwa lubuskiego
Miejscowości w województwie lubuskim, w których są zbory Świadków Jehowy[3].

Poniższa lista obejmuje zbory zgromadzające się na terenie województwa[i][j][3]:

Na terenie miast na prawach powiatu[k]
  • Gorzów Wielkopolski: 9 zborów: Centrum, Dolinki (w tym grupa języka migowego), Górczyn, Północ, Rosyjski, Widok, Zawarcie–Wschód, Zawarcie–Zachód, Zachód
  • Zielona Góra: 8 zborów: Chynów, Jędrzychów, Kisielin, Migowy, Rosyjski, Słoneczne, Śródmieście, Zacisze
Sala Królestwa w Krośnie Odrzańskim
Na terenie powiatów

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Obwody polskojęzyczne: Zielona Góra (605), Gorzów Wielkopolski (606), Głogów-Żary (część) (508), Poznań-Zachód (część) (604), Zgorzelec (część) (514); polskiego języka migowego (część) [PL-Polski Migowy-01]; rosyjski (część) [EU-Russian-25-B].
  2. ↑ a b c d e W związku z pandemią COVID-19 od 14 marca 2020 do 31 sierpnia 2022 roku działalność od domu do domu była zawieszona (prowadzona była listownie, telefonicznie, w formie elektronicznej, od 31 maja 2022 roku wznowiono publiczną działalność ewangelizacyjną). W związku z tym do 31 grudnia 2022 roku zawieszono wszelkie szkolenia i kursy (oprócz Kursu Służby Pionierskiej przeprowadzanego do końca 2022 roku w formie wideokonferencji). Od marca 2020 roku zebrania zborowe odbywały się wyłącznie w formie wideokonferencji, a od 1 kwietnia 2022 roku odbywają się ponownie w Sali Królestwa oraz w formie „hybrydowej” (wszyscy uczestnicy w Sali Królestwa i odbierający program transmitowany przez wideokonferencje mogą brać czynny udział w punktach i dyskusjach). Do 31 grudnia 2022 roku wstrzymano organizowanie kongresów regionalnych i zgromadzeń obwodowych z osobistym udziałem obecnych. Ich program został zamieszczony w oficjalnym serwisie internetowym jw.org. Do 31 maja 2022 roku wstrzymano również budowy i remonty Sal Królestwa.
  3. ↑ Największa grupa Badaczy Pisma Świętego, która pozostała związana z Towarzystwem Strażnica, 26 lipca 1931 roku przyjęła nazwę Świadkowie Jehowy.
  4. ↑ Robert Arthur Winkler złożył wizytę w zborach w Lipinkach Łużyckich (10.09.1932), Nowej Soli (11.09.1932) i Zielonej Górze (12.09.1932).
  5. ↑ Jan Piniewski ur. 30 kwietnia 1903 r. w Trzeboku pow. Inowrocław. Do wybuchu wojny pracował jako handlarz w Prędocinie pow. Inowrocław. W czasie wojny jako siodlarz w Inowrocławiu i Bydgoszczy w firmie „Waser”. W 1945 r. zamieszkał w Chwalęcicach, w 1947 r. przeniósł się do Gorzowa Wielkopolskiego
  6. ↑ Marian Pawlaczyk ur. 2 lutego 1918 r. w Nowym Mieście nad Wartą pow. Jarocin. Przed II wojną światową i w jej czasie pracował jako stolarz, najpierw w Nowym Mieście później w Poznaniu. W 1945 r. skierowano go jako pracownika PKP do Gorzowa Wielkopolskiego.
  7. ↑ Na Stadionie MOSiR w Zielonej Górze odbyły się kongresy: 12–14 lipca 1996 roku („Posłańcy pokoju Bożego”), 1–3 lipca 1997 roku („Wiara w Słowo Boże”), 26–28 czerwca 1998 roku („Boża droga życia”), 9–11 lipca 1999 roku („Prorocze słowo Boże”), 14–16 lipca 2000 roku („Wykonawcy słowa Bożego”), 20–22 lipca 2001 roku („Nauczyciele słowa Bożego”), 28–30 czerwca 2002 roku („Gorliwi głosiciele Królestwa”), 4–6 lipca 2003 roku („Oddajcie chwałę Bogu”), 30 lipca–1 sierpnia 2004 roku („Chodź z Bogiem”), 15–17 lipca 2005 roku („Posłuszni Bogu”), 13–15 lipca 2007 roku („Naśladuj Chrystusa!”) (5 tys. obecnych, ochrzczono 50 osób), 27–29 czerwca 2008 roku („Kierowani duchem Bożym”) (ponad 5 tys. obecnych), 9–11 lipca 2010 roku („Trwaj przy Jehowie!”) (ok. 5 tys. obecnych, ochrzczono 29 osób). W hali CRS w Zielonej Górze odbyły się następujące kongresy: 8–10 lipca 2011 roku („Niech przyjdzie Królestwo Boże!”), 8–10 lipca 2012 roku („Strzeż swego serca!”), 4–6 lipca 2014 roku („Szukajmy najpierw Królestwa Bożego!”), 31 lipca–2 sierpnia 2015 roku („Naśladujmy Jezusa!”) (około 3 tys. obecnych), 1–3 lipca 2016 roku („Lojalnie trwajmy przy Jehowie!”), 7–9 lipca 2017 roku („Nie poddawaj się!”), 10–12 sierpnia 2018 roku („Bądź odważny!”) (ochrzczono 36 osób). 4–6 sierpnia 2006 roku zbory z województwa lubuskiego uczestniczyły w kongresach specjalnych („Wyzwolenie jest blisko!”) w Poznaniu; 16–19 lipca 2009 roku większość w kongresie międzynarodowym („Czuwajcie!”) w Poznaniu, w kongresach regionalnych 2013 roku („Słowo Boże jest prawdą!”) w Szczecinie i Poznaniu, 10–12 sierpnia 2018 roku zbory z Gorzowa Wielkopolskiego i okolic uczestniczyły w kongresie („Bądź odważny!”) w Poznaniu, a w 2019 roku zbory z województwa lubuskiego uczestniczyły w kongresie regionalnym pod hasłem „Miłość nigdy nie zawodzi!” w Poznaniu, Wrocławiu oraz Szczecinie.
  8. ↑ Przed reorganizacją zborów w roku 2012 działały zbory: Babimost, Bytom Odrzański, Cybinka, Dobiegniew, Drezdenko, Gorzów Wielkopolski-Centrum, Gorzów Wielkopolski-Dolinki, Gorzów Wielkopolski-Górczyn, Gorzów Wielkopolski-Północ, Gorzów Wielkopolski-Widok, Gorzów Wielkopolski-Zawarcie-Wschód, Gorzów Wielkopolski-Zawarcie-Zachód, Gorzów Wielkopolski-Zachód, Gubin-Dolny, Gubin-Górny, Iłowa, Jasień, Kargowa, Kostrzyn nad Odrą-Południe, Kostrzyn nad Odrą-Północ, Kożuchów, Krosno Odrzańskie-Południe, Krosno Odrzańskie-Północ, Lubsko, Łagów, Łęknica, Międzyrzec, Nowa Sól-Odra, Nowa Sól-Otyń, Nowy Sól-Zatorze, Ośno Lubuskie, Przytoczna, Rzepin, Skwierzyna, Sława, Słońsk, Strzelce Krajeńskie, Sulechów-Południe, Sulechów-Północ, Sulęcin, Szprotawa, Świebodzin-Centrum, Świebodzin-Widok, Witnica, Wschowa, Zielona Góra-Chynów, Zielona Góra-Jędrzychów, Zielona Góra-Kisielin, Zielona Góra-Słoneczne, Zielona Góra-Śródmieście, Zielona Góra-Zacisze, Żagań-Zaborze, Żagań-Zachód, Żary-Osiedle, Żary-Śródmieście, Żary-Zachód.
  9. ↑ Jeżeli nie zaznaczono inaczej, miejsce cotygodniowych zebrań chrześcijańskich zboru jest w miejscowości, od której zbór nosi nazwę.
  10. ↑ Według NSP 2011 największy odsetek mieszkańców deklarujących przynależność do Świadków Jehowy zanotowano w powiatach gorzowskim, krośnieńskim, międzyrzeckim, nowosolskim, żagańskim i żarskim (0,5–0,74%); w Zielonej Górze i w powiecie zielonogórskim (0,25–0,49%); a w pozostałych poniżej 0,24% (uwzględniono tylko deklaracje powyżej 300 osób w powiecie).
  11. ↑ W nazwach zborów na terenie miast na prawach powiatu pominięto pierwszy człon ich nazwy, którym jest nazwa miasta, na terenie którego zgromadza się dany zbór.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ GUS, Stan i struktura demograficzno-społeczna. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011 [online].
  2. ↑ a b Główny Urząd Statystyczny, Wyznania religijne w Polsce 2019–2021 [online], stat.gov.pl, 22 grudnia 2022, s. 216-217 [dostęp 2022-12-23].
  3. ↑ a b c Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2023-08-11].
  4. ↑ Was die Heilige Schrift uns deutlich lehrt, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1 maja 1906, s. 66 (niem.).
  5. ↑ Pilgrimreise von Bruder Zellmann vom 16. November bis 19. Dezember, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1 grudnia 1917, s. 194 (niem.).
  6. ↑ Pilgerreise von Bruder Wellershaus…, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1 kwietnia 1919, s. 50 (niem.).
  7. ↑ Rundreise II: Bruder M. Cunow, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1 lutego 1921, s. 32 (niem.).
  8. ↑ Watchtower, Aufstellung der BDL-Reisen, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1 września 1931, s. 272 (niem.).
  9. ↑ Kongresy [online], karlo-vegelahn.de (niem.).
  10. ↑ Wochenendversammlungen, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 15 czerwca 1932, s. 178 (niem.).
  11. ↑ Żagań w dwudziestoleciu międzywojennym [online], radamiasta.zagan.pl.
  12. ↑ Aufstellung der BDL.-Reisen, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 15 maja 1933, s. 160 (niem.).
  13. ↑ BDL. Br. Winkler, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 15 sierpnia 1932, s. 256 (niem.).
  14. ↑ Buchholz, Bernhard und Margarete [online], archiv-vegelahn.de (niem.).
  15. ↑ BDL. Br. Winkler, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 15 sierpnia 1932, s. 256 (niem.).
  16. ↑ BDL. Br. Buchholz, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 15 kwietnia 1933, s. 128 (niem.).
  17. ↑ Barbara Ratajewska, Wschowa w latach 1945-1950. W 70. rocznicę powrotu do Polski, Archiwum Państwowe w Lesznie, s. 45.
  18. ↑ Towarzystwo Strażnica, Rocznik Świadków Jehowy 1994, Nowy Jork 1994, s. 211.
  19. ↑ a b c Krzysztof Biliński, Hiobowie XX wieku, Wrocław: Wydawnictwo A Propos, 2012, s. 125-127, 184, 185, ISBN 978-83-63306-15-1, OCLC 839256207.
  20. ↑ a b c d e f g h i j k Juliusz Sikorski, Mniejszości wyznaniowe w Gorzowie w dobie PRL. Zarys problemu, [w:] Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny nr 16, 211-243 [online], 2009, s. 232-237.
  21. ↑ Ryszard Skarżyński, Struktura organizacyjna Kościoła i życie religijne wiernych okręgu drezdeneckiego w latach 1945-1992, Papieski Instytut Teologiczny, 2005, s. 112.
  22. ↑ Ryszard Zaradny, Władza i społeczność Zielonej Góry w latach 1945-1975, Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, 2009, s. 91, 284.
  23. ↑ Anna Chabasińska, Powojenny prozelityzm na Ziemi Lubuskiej. Uwarunkowania i znamiona zjawiska, Sulechów 2011 (Studia Lubuskie tom VII), s. 16, 17.
  24. ↑ Nadwarciański rocznik historyczno-archiwalny, 2008, s. 12.
  25. ↑ Nadwarciański rocznik historyczno-archiwalny, Gorzów Wielkopolski: Towarzystwo Przyjaciół Archiwum i Pamiątek Przeszłości, 2008, s. 234.
  26. ↑ 19 października. Kalendarium, Towarzystwo Przyjaciół, 19 października 2022 [dostęp 2022-10-19].
  27. ↑ a b Marek Budniak, „Ludzie niezłomni” na Środkowym Nadodrzu. Rekonesans badawczy, „Studia Paradyskie Tom 28”, Szczecin – Paradyż: Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej, 2018, s. 136, ISSN 0860-8539.
  28. ↑ Grzegorz Jasiński, Próba likwidacji wyznania Świadków Jehowy w Polsce w drugiej połowie 1950 roku. Zarys zagadnienia, Olsztyn: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, 2020.
  29. ↑ Instytut Pamięci Narodowej, Działalność Świadków Jehowy w 1952 r. Charakterystyka, sierpień 1952, Warszawa: IPN, 1952, s. 110–170.
  30. ↑ IPN o represjach bezpieki wobec Świadków Jehowy, „Rzeczpospolita”, 31 stycznia 2021.
  31. ↑ „Rzeczpospolita”, 31 lipca 2000.
  32. ↑ Analizy i informacje Komendy Wojewódzkiej MO o działalności i związku wyznaniowego "Świadkowie Jehowy" 1961, Zielona Góra, 30 czerwca 1969.
  33. ↑ Watchtower, Ciało Kierownicze dba o jedność – część 2 [online], jw.org, 2022 [dostęp 2022-09-20].
  34. ↑ Słowo Boże na Stadionie, „Gazeta Wyborcza, GW Zielona Góra”, 1 lipca 1999, s. 3 [zarchiwizowane z adresu 2017-08-26].
  35. ↑ Anna Chabasińska, Powstawanie oraz instytucjonalne przeobrażenia struktur organizacyjnych związków wyznaniowych na Ziemi Lubuskiej w latach 70. i 80. XX wieku, Sulechów 2014 (Studia Lubuskie tom X), s. 222.
  36. ↑ Tak wyglądał Kongres Świadków Jehowy 2023 w Zielonej Górze. Pierwszego dnia w hali CRS pojawiło się ponad 3500 osób [online], gazetalubuska.pl, 17 lipca 2023.
  37. ↑ Średnio prawie 4 tys. osób uczestniczyło w Kongresie Świadków Jehowy w Zielonej Górze. Ponad 20 osób przyjęło chrzest [online], gazetalubuska.pl, 22 lipca 2023.
  38. ↑ Świadkowie Jehowy zapraszają na kongres [online], glogow-info.pl, 9 lipca 2012.
  39. ↑ Drugi dzień kongresu Świadków Jehowy [online], rzg.pl, 2 sierpnia 2015.
  40. ↑ Około 3 tys. osób wzięło udział w kongresie Świadków Jehowy w Zielonej Górze [online], gazetalubuska.pl, 3 sierpnia 2015.
  41. ↑ Natalia Dyjas, Trwa Kongres Świadków Jehowy w Zielonej Górze [online], gazetalubuska.pl, 1 lipca 2016.
  42. ↑ Kongres Świadków Jehowy pod hasłem: „Nie poddawaj się!” [online], newslubuski.pl, 17 czerwca 2017.
  43. ↑ Natalia Dyjas, W piątek 10 sierpnia zaczyna się trzydniowy zjazd świadków Jehowy w Zielonej Górze. Pod jakim hasłem odbywa się w tym roku? [online], gazetalubuska.pl, 9 sierpnia 2018.
  44. ↑ Miłosz Balcerzak, Doroczny kongres Świadków Jehowy już w sierpniu w Zielonej Górze [online], newslubuski.pl, 12 lipca 2018.
  45. ↑ Katarzyna Fedro, Zgromadzenie Świadków Jehowy, rzg.pl, 13 lipca 2007.
  46. ↑ Łukasz Woźnicki, Chrzest Świadków Jehowy, rzg.pl, 14 lipca 2007.
  47. ↑ Zielona Góra. Zjazd Świadków Jehowy [online], gazetalubuska.pl, 25 czerwca 2008.
  48. ↑ Gorzów Wlkp.: ponad 3600 osób uczestniczyło w Regionalnym Kongresie Świadków Jehowy. Wykładów słuchali na stadionie żużlowym [online], gorzow.tvp.pl, 27 lipca 2014.
  49. ↑ W Gorzowie rozpoczął się kongres Świadków Jehowy [online], gorzow.com, 10 lipca 2015.
  50. ↑ Zbigniew Bodnar, W Kongres Świadków Jehowy w Gorzowie [online], gorzow.com, 11 lipca 2015.
  51. ↑ 28 kwietnia. Kalendarium [online], echogorzowa.pl, 27 kwietnia 2017.
  52. ↑ Świadkowie Jehowy, [w:] Kamil Wiącek, Rozwój duszpasterstwa na terenie rejonu łęknickiego w latach 1945–2015, Wrocław: Papieski Wydział Teologiczny, 2000, s. 88.
  53. ↑ Królestwo na Dolinkach, „Gazeta Zachodnia”, 12 maja 1996.
  54. ↑ Ziemia Szprotawska. Historia i ludzie [online], s. 85.
  55. ↑ Łukasz Koleśnik, Świadków Jehowy [online], gazetalubuska.pl, 17 listopada 2016.
  56. ↑ Strzelce Krajeńskie. Kilkuset ochotników w trzy i pół miesiąca wybudowało Salę Królestwa Świadków Jehowy w Strzelcach Kraj. Zobacz zdjęcia, „Gazeta Lubuska”, 8 października 2019.
  57. ↑ Główny Urząd Statystyczny, Wyznania religijne oraz stowarzyszenia narodowościowe i etniczne w Polsce 2006–2008 [online], stat.gov.pl, 2009, s. 127-128 [dostęp 2022-12-24].
  58. ↑ Urząd Statystyczny w Zielonej Górze, Rocznik Statystyczny Województwa Lubuskiego 2010 [online], zielonagora.stat.gov.pl, 2010, s. 119 [dostęp 2022-12-27].
  59. ↑ Główny Urząd Statystyczny, Wyznania religijne oraz stowarzyszenia narodowościowe i etniczne w Polsce 2009–2011 [online], stat.gov.pl, 2013, s. 131-132 [dostęp 2022-12-24].
  60. ↑ Główny Urząd Statystyczny, Wyznania religijne w Polsce 2012–2014 [online], stat.gov.pl, 2016, s. 131-132 [dostęp 2022-12-24].
  61. ↑ Główny Urząd Statystyczny, Wyznania religijne w Polsce 2015–2018 [online], 28 lutego 2020, s. 234–236.
  62. ↑ Urząd Statystyczny w Zielonej Górze, Rocznik Statystyczny Województwa Lubuskiego 2021 [online], zielonogora.stat.gov.pl, 2021 [dostęp 2022-12-25].
  63. ↑ Funkcjonowanie duszpasterstw więziennych wyrazem równouprawnienia kościołów i związków wyznaniowych w Polsce [online], salon24.pl, 18 marca 2016 [dostęp 2023-12-04].
  64. ↑ Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Departament Kontroli, Skarg i Wniosków, Sprawozdanie z kontroli w trybie uproszczonym w Strzeżonych Ośrodkach Dla Cudzoziemców prowadzonych przez Straż Graniczną..., archiwum.mswia.gov.pl, Warszawa, styczeń 2013, s. 8.
  65. ↑ Akcja pomocy dla braci z Ukrainy — miłość pokonuje przeciwności [online], jw.org, 2 stycznia 2023 [dostęp 2023-01-02].
  66. ↑ Bracia z Ukrainy odczuwają troskę Jehowy [online], jw.org, 2 stycznia 2023 [dostęp 2023-01-02].
  67. ↑ Instytut Pamięci Narodowej, Konferencja naukowa „Władze wobec Kościołów i związków wyznaniowych na Środkowym Nadodrzu w latach 1945–1956” – Paradyż, 28 października 2010 [online], ipn.gov.pl [dostęp 2020-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-27].
  68. ↑ Instytut Pamięci Narodowej, Władze wobec Kościołów i związków wyznaniowych na Środkowym Nadodrzu w latach 1945–1956 [online], ipn.gov.pl [dostęp 2020-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-27].


Świadkowie Jehowy w Polsce
Świadkowie Jehowy w Polsce
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Świadkowie_Jehowy_w_województwie_lubuskim&oldid=73530348”