Niniejszy wykres podsumowuje obecny stan badań paleoklimatycznych na temat zmian klimatu w kenozoiku, plejstocenie, holocenie i ostatnich dwóch tysiącleciach.

Podstawowym źródłem danych dla okresu sprzed holocenu jest izotopowe proxy tlenowe δ¹⁸O z projektu CENOGRID^[1], która zastąpiła starszą kompilację Zachosa i in. (2008^[2], 2001^[3]); oraz HMM-stack^[4], który zastąpił wciąż bardzo popularny LR04-stack^[5]. Dodatkowo, dla okresu ostatnich 150 tys. lat, wykorzystano kompilację Lisiecki i Sterna^[6], która ma nieco lepszą rozdzielczość czasową i przestrzenną.

Wykresy zmian temperatur w holocenie oparte są o rekonstrukcje projektu Temp12k^[7] oraz PAGES2k^[8], oraz pionierską rekonstrukcję Marcotta i in.^[9].

Dane instrumentalne z ostatnich 170 lat pochodzą z analizy HadCRUT5 z Met Office Hadley Centre^[10]. Przykładowe scenariusze przyszłego globalnego ocieplenia zobrazowano przy pomocy dwóch symulacji (ssp126 i ssp585) modelu klimatu MRI-ESM2.0, przeprowadzone w ramach projektu CMIP6.

Wszystkie szeregi danych i rekonstrukcje zostały zestandaryzowane tak by reprezentowały temperatury względem wielolecia 1850-1900.

Podobnie jak w artykule dokumentującym wyniki CENOGRID (Westerhold i in. 2020) konwersja względnej koncentracji izotopu tlenu do zmiany temperatury oparta jest o metodę opisaną w pracy Hansena i in. (2013) ^[11]. Jedyna modyfikacja dotyczy plejstocenu, gdzie przeliczenie temperatury głębokiego oceanu do temperatury powierzchni planety opiera się o mnożnik skalibrowany amplitudą maksimum ostatniego zlodowacenia ^[12]. Według najnowszych badań LGM było chłodniejsze niż założył zespół Hansena^[13], zatem przy obliczaniu temperatury powierzchni zastosowano mnożnik 2,5 zamiast 2,0. Zmiana ta dotyczy wyłącznie plejstocenu i (początku) holocenu.

Ja, właściciel praw autorskich do tego dzieła, udostępniam je na poniższej licencji

Ten plik udostępniony jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Wolno:

• dzielić się – kopiować, rozpowszechniać, odtwarzać i wykonywać utwór
• modyfikować – tworzyć utwory zależne

Na następujących warunkach:

• uznanie autorstwa – musisz określić autorstwo utworu, podać link do licencji, a także wskazać czy utwór został zmieniony. Możesz to zrobić w każdy rozsądny sposób, o ile nie będzie to sugerować, że licencjodawca popiera Ciebie lub Twoje użycie utworu.
• na tych samych warunkach – Jeśli zmienia się lub przekształca niniejszy utwór, lub tworzy inny na jego podstawie, można rozpowszechniać powstały w ten sposób nowy utwór tylko na podstawie tej samej lub podobnej licencji.

https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0CC BY-SA 4.0 Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 truetrue

1. ↑ Westerhold, Thomas, i in. (2020) An astronomically dated record of Earth’s climate and its predictability over the last 66 million years, Science tom 369, nr 6509, s. 1383–1387 doi:10.1126/science.aba6853
2. ↑ Zachos, James C., Gerald R. Dickens i Richard E. Zeebe (2008) An early Cenozoic perspective on greenhouse warming and carbon-cycle dynamics, Nature tom 451, s. 279–283 doi:10.1038/nature06588
3. ↑ Zachos, James, Mark Pagani, Lisa Sloan, Ellen Thomas i Katharina Billups (2001) Trends, Rhythms, and Aberrations in Global Climate 65 Ma to Present, Science tom 292, nr 5517, s. 686–693 doi:10.1126/science.1059412
4. ↑ Ahn, Seonmin, Deborah Khider, Lorraine E. Lisiecki i Charles E. Lawrence (2017) A probabilistic Pliocene–Pleistocene stack of benthic δ¹⁸O using a profile hidden Markov model, Dynamics and Statistics of the Climate System tom 2, nr 1, dzx002 doi:10.1093/climsys/dzx002
5. ↑ Lisiecki, Lorraine E. i Maureen E. Raymo (2005) A Pliocene-Pleistocene stack of 57 globally distributed benthic δ¹⁸O records, Paleoceanography, tom 20, nr 1 doi:10.1029/2004PA001071
6. ↑ Lorraine E. Lisiecki i Joseph V. Stern (2016) Regional and global benthic δ¹⁸O stacks for the last glacial cycle, Paleoceanography, tom 31, nr 10, s. 1368–1394 doi:10.1002/2016PA003002
7. ↑ Kaufman Darrel, i in. (2020) Holocene global mean surface temperature, a multi-method reconstruction approach, Scientific Data tom 7, nr artykułu 201 doi:10.1038/s41597-020-0530-7
8. ↑ Neukom Raphael, i in. (2019) No evidence for globally coherent warm and cold periods over the preindustrial Common Era, Nature tom 571, s. 550–554 doi.org/10.1038/s41586-019-1401-2
9. ↑ Marcott Shaun A., Jeremy D. Shakun, Peter U. Clark, Alan C. Mix (2013) A Reconstruction of Regional and Global Temperature for the Past 11,300 Years, Science tom 339, nr 6124, s. 1198–1201 10.1126/science.1228026
10. ↑ https://www.metoffice.gov.uk/hadobs/hadcrut5/
11. ↑ Hansen James E., i in. (2013) Climate sensitivity, sea level, and atmospheric carbon dioxide. Phil. Trans. Roy. Soc. A, tom 371 doi:10.1098/rsta.2012.0294
12. ↑ "Thus, we take 4.5°C as our best estimate for LGM cooling, implying an amplification of surface temperature change by a factor of two relative to deep ocean temperature change for this climate interval".
13. ↑ Tierney, Jessica E., i in. (2020) Glacial cooling and climate sensitivity revisited, Nature tom 584, s. 569–573 doi:10.1038/s41586-020-2617-x