Galapagosek
| Nesoryzomys | |||
| E. Heller, 1904[1] | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
galapagosek | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Nesoryzomys narboroughi E. Heller, 1904 (= Oryzomys indefessus O. Thomas, 1899) | |||
| Gatunki | |||
| |||
Galapagosek[2] (Nesoryzomys) – rodzaj ssaków z podrodziny bawełniaków (Sigmodontinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj obejmuje gatunki występujące na wyspach Galapagos[3][4][5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 100–190 mm, długość ogona 77–163 mm, długość ucha 13–25 mm, długość tylnej stopy 21–40 mm; masa ciała 22–181 g (bez gatunków wymarłych)[4][6].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj zdefiniował w 1904 roku amerykański zoolog Edmund Heller na łamach Proceedings of the California Academy of Sciences[1]. Na gatunek typowy wyznaczył (oryginalne oznaczenie) galapagoska reliktowego (N. indefessus).
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Nesoryzomys: gr. νησος nēsos „wyspa” (tj. Galapagos); rodzaj Oryzomys S.F. Baird, 1857 (ryżniak)[1].
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj Nesoryzomys był włączany do rodzaju ryżniak (Oryzomys) w randze podrodzaju, ale różnice morfologiczne i genetyczne są na tyle duże, że obecnie jest uznawany za odrębny rodzaj. Gryzonie te dostały się na wyspy Galapagos 3–3,5 miliona lat temu[5]. Do rodzaju należą następujące żyjące współcześnie i wymarłe po 1500 roku gatunki[7][6][3][2]:
- Nesoryzomys swarthi Orr, 1938 – galapagosek opuncjowy
- Nesoryzomys fernandinae Hutterer & Hirsch, 1979 – galapagosek wulkaniczny
- Nesoryzomys darwini Osgood, 1929 – galapagosek Darwina – takson wymarły od lat 30 XX wieku[8]
- Nesoryzomys indefessus (O. Thomas, 1899) – galapagosek reliktowy – takson wymarły od lat 30 XX wieku[9]
- Nesoryzomys narboroughi E. Heller, 1904 – galapagosek kraterowy
Trzy inne nieopisane gatunki występowały dawniej na wyspach Isabela i Rábida[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c E. Heller. Papers from the Hopkins Stanford Galapagos Expedition, 1898–1899. Mammals of the Galapagos Archipelago, exclusive of the Cetacea. „Proceedings of the California Academy of Sciences”. Third series, Zoology. 3 (8), s. 241, 1904. (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 251. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 408. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 453. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Nesoryzomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-01].
- ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 260. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-07]. (ang.).
- ↑ D.G. Tirira, M. Weksler, Nesoryzomys darwini, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-12-01] (ang.).
- ↑ D.G. Tirira, M. Weksler, Nesoryzomys indefessus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-12-01] (ang.).
- ↑ D.W. Steadman: Extinction and Biogeography of Tropical Pacific Birds. University of Chicago Press, 2006, s. 454. ISBN 978-0-226-77142-7.